Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: BUSE GÖNÜL
Eş Danışman: Melanie Killen
Danışman: Başak Şahin Acar
Özet:
Bu tezin temel amacı, çocukların ve ebeveynlerinin sosyoekonomik düzeye (SED) bağlı eşitsizlikler ve sosyoekonomik dışlama hakkındaki muhakemelerini incelemektir. Karma yöntem yaklaşımı benimsenerek tez kapsamında, bir nitel ve bir nicel çalışma yapılmıştır. Nitel çalışmada, otuz üç ebeveyn-çocuk çifti ile (düşük sosyoekonomik düzeyden on yedi aile olmak üzere) ayrı ayrı görüşülmüştür. Tematik analizlerin sonuçlarına göre, çocuklar ve ebeveynleri kendilerine doğrudan sorulmadığı koşullarda bile ekonomik ve sosyal kaynaklara erişimi ilişkilerini, sosyal etkileşimlerini ve eğitim fırsatları hakkındaki bakış açılarını şekillendiren önemli etkenler olarak değerlendirmişlerdir. Buna ek olarak, hem çocuklar hem de ebeveynleri, başka sosyoekonomik düzeyden bireylerle ilişki kurmaya dair isteklerini etkileyen birçok kısıtlayıcı faktör olduğunu belirtmişlerdir. Bu faktörler katılımcıların kendi SED’lerinden etkilenmiştir. Nicel çalışmada ise, çocukların yaşının, aile sosyoekonomik geçmişinin ve dışlama bağlamının, katılımcıların sosyoekonomik dışlama hakkındaki muhakemeleri üzerindeki rolü incelenmiştir. Bu çalışmaya düşük ve yüksek sosyoekonomik koşullardan olmak üzere toplamda 270 ebeveyn-çocuk çifti katılmıştır. Katılımcıların sosyoekonomik dışlamayı bir tür ayrımcılık ve ahlaki ihlal olarak değerlendirmesine rağmen, çalışma değişkenlerinin de katılımcıların kararlarını etkilediği bulunmuştur. Özellikle, büyük çocuklar ve düşük SED ailelerden gelen çocukların, sosyoekonomik dışlamaya daha az kabul edilebilir yaklaştıkları görülmüş ve bu ayrımcılığın sonuçları hakkında daha gelişmiş bir anlayışa sahip oldukları bulunmuştur. Daha varlıklı ailelerden gelen çocuklar ise, sosyoekonomik dışlamaya daha fazla statükoyu koruma motivasyonu ile yaklaşmışlardır. Ebeveynlerin muhakemesini etkileyen en önemli faktör dışlama bağlamıdır. Ebeveynler, akran ilişkilerinden dışlamayı, eğitimde ayrımcılığa oranla daha kabul edilebilir değerlendirmişlerdir. Mevcut özgün bulguların hem ilgili alan yazına hem de pratik uygulamalara değerli katkıları olacağı düşünülmektedir.