Ebeveyn uygulamaları ve çocuk ve ergenlerin olumlu sosyal davranışları: mizacın düzenleyici rolü


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Öğrenci: Beril Kıyak

Danışman: SİBEL KAZAK BERUMENT

Özet:

Bu çalışma, Türkiye’deki çocuk ve ergenlerin olumlu sosyal davranışlarındaki yaş farklılıklarını araştırmayı ve ebeveynlik uygulamaları (ebeveyn sıcaklığı, açıklayıcı akıl yürütme ve psikolojik kontrol) ile olumlu sosyal davranışlar arasındaki ilişkileri incelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca bu ilişkilerde mizaç özelliklerinin (olumsuz duygulanım ve duyusal duyarlılık) düzenleyici rolleri ayrı ayrı incelenmiştir. Bu çalışma, TÜBİTAK tarafından desteklenen ülke çapında yürütülen bir proje kapsamında gerçekleştirilmiş olup, çalışmaya 3. sınıftan 11. sınıfa kadar örgün eğitime devam eden 478 öğrenci ve anneleri katılmıştır. Çocukların ve ergenlerin ebeveynlik uygulamaları, olumlu sosyal davranışları ve mizaç özellikleri farklı ölçeklerle değerlendirilmiştir. İlk olarak, yaş farklılıklarını araştırmak için tek yönlü bir varyans analizi yapılmıştır. Daha sonra ebeveynlik uygulamaları ile olumlu sosyal davranışlar arasındaki ilişkilerde mizaç özelliklerinin düzenleyici rolünü araştırmak amacıyla iki hiyerarşik regresyon analizi ayrı ayrı yapılmıştır. Sonuçlar, ebeveynlik uygulamalarının olumlu sosyal davranışla ilişkili olmadığını göstermiştir. Diğer bir yandan, mizaç özelliklerinin bu ilişkilerde düzenleyici bir rolü olmamasına rağmen, her iki mizaç özelliği de olumlu sosyal davranışla ilişkili olarak vii bulunmuştur. Çalışmanın bulguları, katkıları, sınırlılıkları ve gelecek çalışmalara öneriler ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.