Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: AYŞE GÜL ÖZAY
Danışman: Martina Gracanin Yüksek
Özet:Bu çalışma, özne-yüklem uyumundaki uyuşmazlıkların birinci dil olarak Türkçe konuşmacıları tarafından işlemlenmesini incelemektedir. Türkçe uyum uyuşmazlıkların iki tür olay bakımından test edildiği iki çevrimiçi deney yapılmıştır: sayısal niceleyiciler ve komitatif yapılar. Bu deneyleri diğer uyum uyuşmazlık çalışmalarından farklı kılan, deneysel ögelerde gözlemlenen uyum uyuşmazlıklarının dilbilgiselliğe aykırı bir duruma neden olmamasıdır. Her iki deneyde Ibex Farm platformunda Kendi-Hızıyla Okuma deneyi kullanılmıştır. İlk deneyde, hangi özneyüklem uyuşma örüntüsünün, sayısal niceleyicinin özne olduğu ögelerde işlemlenmesinin daha kolay olduğunu test ettim. Örneğin, üç kişi için eşleştirme örüntü yüklem üzerinde üçüncü tekil (veya çoğul) kişi idi, diğer iki olası kalıp da, birinci ve ikinci çoğul kişiydi ve bu iki kalıp uyum uyuşmazlığı olarak kabul edildi. Deney I, birinci çoğul kişi yüklem uyumunun, sayısal niceleyici öznelerle işlemlenen en kolay yapı olduğunu gösterdi ve bu, sayısal niceleyicilerin üçüncü tekil kişi veya çoğul kişi yüklem ile uyması genel varsayımına ters düşmüştür. Deney II, komitatif yapı öznelerinde, örneğin Ali’yle ben, iki yorumunun işlemlenmesini karşılaştırdı: simetrik ve asimetrik. Simetrik bakış açısı, komitatif yapı içeren cümlenin koordine eden bağlaçlı bir cümle olarak yorumlandığı bir uyuşmazlık koşulu olarak kabul edilirken, asimetrik bakış açısı ise Ali’yle ben yapısındaki Ali’yle öbeğinin ben öbeğine tamamlayıcı öge olarak analiz edildiği eşleşme koşuluydu. Deney II, komitatif yapılı öznelerin bağlaç olarak en kolay şekilde yorumlandığını gösterdi; bu, Türkçe'nin, ve bağlacının baş olduğu bir koordine yapısına sahip olduğu göz önüne alındığında şaşırtıcıdır. İki deney de, uyuşmazlık koşullarının katılımcılar tarafından daha çok tercih edildiğini gösterdi. Bu uyum uyuşmazlıkları tercihinin incelediğim iki olaya özgü olup olmadığını keşfetmek için, diğer uyum uyuşmazlıkları üzerinde çalışılmalıdır