Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Öğrenci: Okan Can Arslan
Danışman: ORHAN ADALI
Özet:Varroa destructor parazitine karşı kullanılan bir akarisit olan Perizinin (coumaphos etken maddesi) üç yerli bal arısı alttürü Apis mellifera caucasica, A. m. carnica ve A. m. syriaca üzerindeki etkileri davranışsal ve biyokimyasal açıdan incelenmiştir. Farklı akut ölümcül olmayan dozlarda coumaphos uygulamasından sonra, işçi arıların kontrol ve deney grupları üzerinde lokomotor aktivitesi ölçümü için monitor deneyleri, kaçınma davranışı için elektrik şok deneyleri, öğrenme davranışı ölçümü için Proboskis uzatma deneyleri ve biyokimyasal değerlendirme içinse Asetilkolinesteraz (AChE) aktivitesi ölçümü deneyleri uygulanmıştır. Coumaphos’un sinir sistemindeki etki mekanizması ile ilişkili 6 genin ifadesi beyin örneklerinde; coumaphosu spesifik olarak metabolize eden üç sitokrom p450 geninin ifadesi de orta bağırsak örneklerinde ölçülmüştür. Coumaphos uygulanması syriaca için lokomotor aktivitede belirgin bir artış, kaçınma ve öğrenme davranışlarında ise belirgin bir azalma ile kendini göstermiştir. caucasica’da ise bu deneyler açısından belirgin herhangi bir değişiklik gözlemlenmemiştir. carnica’da locomotor aktivite artışı ve elektrik şoku kaçınma davranışında azalma gözlenmiştir. Her üç alttürde de coumaphos uygulanmasının orta bağırsak AChE enzim aktivitesinde düşüşe yol açtığı gözlemlenmekle birlikte bu düşüş syriaca’da diğerlerine göre daha fazladır. Gen ekspresyounu çalışmalarında beyin gen ifadeleri açısında gruplar arasında herhangi bir fark gözlemlenmemiş ancak orta bağırsak analizlerinde, CYP9Q1 geninin ifade oranının syriaca’da diğer alttürlere göre daha düşük olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, ölümcül olmayan coumaphos kaynaklı davranış değişimlerine en dirençli alttür caucasica olarak belirlenmişken syriaca’nın perizin kaynaklı davranışsal etkilere en hassas alttür olduğu saptanmıştır. carnica ise bu iki alttürün arasında bir seviyede yer almaktadır. Bütün bu sonuçlar, balarısı alttürlerinin subletal coumaphos kaynaklı davranışsal etkilere karşı dirençli ya da hassas olma durumlarının coumaphosun detoksifikasyon etkinliğine bağlı olabileceğine işaret etmektedir.