Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2002
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: G. Gülsev Uyar Aldaş
Danışman: HASAN AYDIN BİLGİN
Özet:Yer sarsıntısı, patlatma işlemlerinin doğal bir sonucudur. Literatürde patlatma kaynaklı yer sarsıntılarının yapılar üzerindeki etkileri, sarsıntı dalgalarının yapılar ile etkileşimleri üzerine pek çok çalışma bulunmaktadır. Ancak, her ne kadar sarsıntı dalgasının ilerleme yolunun etkilerini ve yerel arazi özelliklerini içeren formül ve yöntemler geliştirilse de, sarsıntı dalgasının yayılma özelliklerinin incelenmesi bir kaç yaklaşımla sınırlı kalmıştır. Parçacık hızı sönümlenmesinin hesabında kullanılan en yaygın yaklaşım, ölçekli mesafe yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, patlayıcı madde miktarı ve katedilen mesafe değiştikçe en yüksek parçacık hızını tahmin edebilmeyi sağlar. Fakat bu yaklaşım, zemin türü, zemin özelliğinin yönle değişimi ve yapısal jeolojik unsurların (fay, tabakalanma, dokanak düzlemleri gibi ) sarsıntı dalgasının tipi, genliği ve frekansı üzerindeki etkilerini dikkate almamaktadır. Bu nedenle, eklem sistemleri, faylar, tabakalanma düzlemleri, zemin türü gibi özelliklerin patlatma kaynaklı sarsıntı dalgalarına olan etkileri dört açık ocakta incelenmiştir. Kangal Kömür Madeni, Baştaş ve Kıbrıs Taş Ocaklarında yürütülen çalışmalardan elde edilen bulgular, sarsıntı dalgalarının yayılma özelliklerinin incelenmesinin amaçlandığı TKİ Orhaneli Linyit Madenindeki çalışmalara ışık tutmuştur. Çalışma sonunda elde edilen bulgulardan, ölçülen sarsıntı genliklerinin sarsıntı ölçerlerin (sismograf) konumlandırıldığı lokasyonundaki zemin türüne ve ölçümlerin faylar boyunce yapılıp yapılmadığına, dokanak düzlemlerine gore değiştiği görülmüştür. Benzer şekilde,patlatma noktasından eşit uzaklıklarda fakat farklı yönlerde, sarsıntı dalgası iletim hızında görülen farklılıkların, sarsıntı genliğinde değişimlere yolaçtığı saptanmıştır. Sismografların konumlandırıldığı zemin özelliklerinin dalga tipini değiştirdiği tespit edildiği gibi, yapısal jeolojinin patlatma kaynaklı yer sarsıntısı genliklerinde anomalilere (sarsıntı genliklerinde ani artma/azalma veya değerini koruma) sebep olduğu görülmüştür.