Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2003
Öğrenci: ELİF ÖZTİN
Danışman: GÜRKAN KARAKAŞ
Özet:Fosfat tüm canlılar için gerekli olan minerallerdendir. Türkiye’deki toprakların çoğu fosfat bakımından fakir olduğu için, bitkilerin gelişimi için toprağa fosfat gübresi eklenmelidir. Ancak, Türkiye’de işletilen fosfat yatakları olmadığı için, fosfat kayası ve fosfat gübresi ithal edilmektedir. Ülkemizin tahmini fosfat kayası rezervi 300 milyon ton olarak bilinmektedir, fakat, ekonomik bir zenginleştirme yöntemi bulunamadığından işlenememektedir. vi Bu tez çalışmasının amacı iki yönlüdür; Mardin-Mazıdağı fosfat kayasının hücre flotasyonuna etkiyen çeşitli parametreleri incelemek ve kayanın tenörünü %30 P2O5 seviyesi üzerine çıkararak ticari kullanım için yeterliliğini sağlamaktır. Fosfat kayası zenginleştirmesi flotasyon yöntemiyle, flotasyon hücresinde yapılmıştır. Flotasyona etki eden birçok faktör vardır. Bunların arasında parçacık boyutu, palp pH, asit ve kollektör şartlandırma zamanları ve sıcaklık sayılabilir. Bu çalışmada kullanılan fosfat kayasının içeriğinde %15 P2O5, %43 CaO ve %1 SiO2 bulunmaktadır ve CaO/P2O5 oranı 3.1dir. Silis miktarının düşük olması nedeniyle tek aşamalı flotasyon yapılmıştır. Bu çalışmada yapılan deneylerde önemli parametreler, ağırlıkça %10 katı madde içeren palp kullanılarak incelenmiştir. Parçacık boyutu 53 µ ve 150 µ, arasında değiştirilmiştir. Palp pH seviyesi 5,0 - 6,5 arasında değiştirilmiştir ve bunun için kullanılan asit miktarı 6-19 kg H3PO4/ton kaya arasındadır. Kollektör (kerosen ve oleik asitin hacimce 1:3 karışımı) ise 0,6 ml (0,96 kg kollektör/ton kaya) ve 5,4 ml (8,64 kg kollektör/ton kaya) arasında değişen miktarlarda kullanılmıştır. Asit ve kollektör şartlandırma zamanları sırasıyla 10-110 sn ve 10-80 sn arasında değiştirilmiştir. Palpın sıcaklığı ise 15-35 °C arasında değiştirilmiştir. Parametrik çalışmalar sonucunda %36 P2O5 içeren fosfat kayası %93 geri dönüşümle elde edilebilmiştir.