Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Öğrenci: Oğuz Mülayim
Danışman: İSMAİL ÖMER YILMAZ
Özet:Bu çalışmada Türkiye'nin güneydoğusundaki Senomaniyen–Turoniyen yaşlı yokuş tipi karbonat platformunun (kuzey Arap Platformu) evrimini, sedimantoloji biyostratigrafi litostratigrafi sekans stratigrafi ve duraylı–izotop jeokimyasını kapsamaktadır. Karbonat platformundaki farklı sedimantolojik ve jeodinamik özelliklerin birbiri ile olan etkileşimi, saha ve yeraltı gözlemleri, detaylı stratigrafik kesitler, makrofosil ve mikrofosil analizler, δ13C ve δ18O izotop değerleri ve fosil dağılım modelleri temelinde açıklanmıştır. Biyostratigrafik çerçeve, başlıca planktonik foraminiferler, rudistler ve kalkerli nannofosiller üzerine kuruludur. Ancak elde edilen veriler bentik foraminiferler, pithonellidler, algler ve roveakrinidler ile de desteklenmiştir. Senomaniyen–Turoniyen sınır birimlerinin transgresif sistem çökelleri (TSÇ) ile yüksek deniz seviyesi sistem çökelleri (YSÇ) geçişinde, ve bir maksimum sellenme yüzeyine denk gelecek şekilde çökeldiği belirlenmiştir. İstif Senomaniyen–Turoniyen sekans sınırı ile ayrılan üç tortul sekans paketini içermektedir. Çalışma alanı sığ deniz çökellerinden, göreceli derin deniz çökellerine, YSÇ'den TSÇ'ye bir değişimi göstermektedir. Ayrıca, Türkiye'nin güneydoğusundaki ve komşu bölgelerden karbonat yokuş tipi platformlar arasındaki karşılaştırmalar, çalışma alanındaki platform evriminin yerel, bölgesel ve küresel kontrol faktörlerini ayırt etmemize de olanak tanımaktadır. Mikrofasiyes analizleri, çoklu–biyostratigrafik yaşlandırma ve eski ortam yorumları, platformun Senomaniyen–Turonyan Sınır Olayı (CTBE) yakınlarında değişen çevresel koşulların bir sonucu olarak sığ su ortamlarında boğulduğunu göstermektedir. Ayrıca, S–T sınırında bir filaman olayı da kaydedilmiştir. Küresel ölçekte, filaman olayı, östatik ve/veya iklim değişikliği ile ilgili deniz seviyesindeki yükselişi göstermektedir. STSO'ya yakın filamanların bolluğu, iklim değişikliğine bağlı olarak ortamın daha da ısınması sonucunda yüksek organik üretkenliğin biyojenik bir göstergesidir. Hakim olan yüksek deniz seviyesi koşulları, okyanusal anoksik olayı 2' nin (OAO 2) karakteristik özelliği olan, organik maddece zengin fasiyeslerin birikmesi ve korunması için elverişlidir. Bölgesel/yerel tektonizmanın etkisi, Senomaniyen’in sonundan Turoniyen başlarına kadar deniz seviyesindeki yükseliş, Senomaniyen–Turoniyen okyanusal anoksik olayı 2’ye bağlı kuzey Arap platformundaki bölgesel anoksiznasının de dahil olduğu platformun boğulmasının ana nedenidir. Sığ sularda yer alan bu istiflerde yapılan karbon–izotop stratigrafisinde, ‰ 0.21 ile ‰ 2.15 arasında değişen değerlere ve Senomaniyen– Turoniyen Sınırı (STS) aralığında oluşan OAO 2 temsil eden pozitif bir değişim 13C (V–PDB) değerleri saptanmıştır. Bu sonuçlar, sığ su karbonat kayaçlarının karbon izotopları ile yaşlandırması ve yüksek çözünürlüklü karşılaştırılarak bir araç olarak potansiyel kullanımını vurgulamakta ve çalıştığımız alanı etkileyen okyanusal olayların zamanlamasının aydınlatılmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle, göreceli ve muhtemel tektonik–östatik bir deniz seviyesi artışının en yüksek oranının erken Turoniyen sırasında deniz yükselmesi veya en fazla sellenme gerçekleştiği ortaya konmuştur. OAE 2 'nin sonu ile sığ bir platformun kurulması arasındaki zaman farkı, Turoniyen deniz seviyesinin yükselmesine ve tektonik etkiye bağlanmaktadır.