Bulgari̇stan ve Gürci̇stan'ın müslüman azınlıkları: Pomak ve Acaralıların karşılaştirmalı i̇ncelemesi̇


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Öğrenci: Alter Kahraman

Danışman: AYŞEGÜL AYDINGÜN

Özet:

Bu tez, Karadeniz’in iki yakasında, Bulgaristan ve Gürcistan’da yerleşik iki dinî azınlığın kimlik algısındaki değişimini ele almaktadır. Her iki azınlık da Osmanlı döneminde İslam’ı kabul etmiş ve Osmanlı sonrası dönemde vatandaşı oldukları ülkelerin etnodinî milliyetçilik ideolojilerinin hedefi hâline gelmişlerdir. Bu tezde din ile etnik ve ulusal kimliğin bütünleştiği Bulgaristan ve Gürcistan gibi toplumlarda, dinî aidiyet açısından çoğunluktan farklılaşan ama etnik, dil, tarih ve kültür olarak büyük ölçüde benzeşen dinî azınlıkların çoğunluk grubuyla ortak kültürel, dinî ve dilsel özelliklere sahip olmayan etnik azınlıklara göre daha fazla ayrımcılığa ve asimilasyona maruz kaldıkları savunulmaktadır. Başka bir ifadeyle, etno-dinî milliyetçilik, özellikle daha önce Ortodoks Hristiyan olarak kabul edilen azınlıklara karşı hoşgörüsüzlüğe neden olmaktadır. Bu nedenle, çoğunluk ile daha fazla ortaklığa sahip olan ama onlardan dinsel olarak farklılaşan azınlıklar daha fazla sorun yaşamaktadırlar. Bu tez, etnik ve dinsel milliyetçilik literatürünü gözden geçirmektedir, zira din ve milliyetçilik arasındaki ilişki hem Bulgaristan'da hem de Gürcistan'da yakındır ve din her zaman ulusal kimliğin ve bu ülkelerin ulusal söyleminin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Bu araştırmada nitel yöntemler kullanılmış, Bulgaristan ve Gürcistan’da seçkinler ve uzmanların yanı sıra Acara ve Pomak toplumunun sıradan fertleriyle de yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlar yapılmıştır.