Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: MELİH EMRE ACAR
Danışman: Ayşe Güliz Bilgin Altınöz
Özet:
Bu tez, özünde, mimari koruma kararlarını ve müdahalelerini şekillendiren değer yargılarıyla ilgilenmektedir. Günümüzde eleştirel miras çalışmalarının öne sürdüğü üzere, hakim değer yargılarının, ya da daha yaygın adıyla resmi miras söyleminin, insan merkezli, aydınlanmacı dünya anlayışı tarafından hem üretildiği hem de bu anlayışı yeniden ürettiği iddia edilmektedir. Bu do ğrultuda, çalışma, insan merkezci olmayan alternatif bir kavramsal çerçeve geliştirmeyi amaçlayarak mimari miraslara ve onların kaçınılmaz dönüşümlerine karşı daha sürdürülebilir, duyarlı ve kapsayıcı yaklaşımların geliştirilmesine katkıda bulunmayı hedefl emektedir.
Bu çerçevenin geliştirilmesi için çalışma, korumanın en temel ve yaygın tanımlarından birbiri olan değişimin yönetimi üzerinde durarak, değişim olgusunun doğasına dair bir sorgulama yapmaktadır. Değişim, hem kültürel mirasın varlığını sürdürebilmesini sağlayan hem de onları tehdit eden; hem temel hem de tartışmalı bir kavramdır. Çalışmada karma bir yöntem kullanılmıştır. Öncelikle değişim ve koruma arasındaki durumsal ilişki tanımlanmış, ardından üç farklı zamansal ontoloji ziyaret edilerek varlıkların nasıl değiştiğine dair daha geniş bir perspektif elde edilmeye çalışılmıştır. Bu kuramsal tartışmalardan elde edilen görüler doğrultusunda, Kapadokya’daki peribacaları arasında dolaşılmış ve seçilen numuneler ışığında bu formasyonların değişimleri tartışılmıştır. Değişim olgusu üzerine yapılan bu üç adımlı çalışmanın sonunda hazır, her durumda geçerli bir koruma yöntemi sunmak yerine, günümüzün etik, politik ve çevresel sorunlarını aşmaya yönelik yeni yaklaşımların geliştirilmesine olanak tanıyabilecek bir kavramsal çerçeve önerilmiştir. Tez nihayetinde, koruma ile değişim arasında bir taraf tutmayı değil, miras pratiğine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bunu modernitenin homojen zaman algısını aşan bir değişim dili geliştirerek gerçekleştirmeyi hedeflemektedir.