Kararsız endüstri̇ alanının (yeni̇den) üreti̇mi̇: Adana mi̇lli̇ mensucat fabri̇kasi örneği̇


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Öğrenci: Gözde Güldal

Danışman: CEMİLE NİL UZUN

Özet:

Bu tez, günümüzde terkedilmiş durumda olan ve endüstri mirası kapsamına giren endüstri varlıklarının kent bağlamında yeniden değerlendirilmesinde başvurulabilecek bir değer modelini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Temel amaç endüstri varlıklarının korunması ve geliştirilmesine yönelik bütüncül bir yaklaşım geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda, terkedilmiş endüstri varlıklarının geldiği aşama bir tarafta tarihsel süreç içinde taşıdıkları değerler, diğer tarafta geçirdikleri değer yitim süreçleri nedeniyle kararsız endüstri alanı olarak tariflenmiştir. Lefebvre’in mekânsal triyalektiği kararsız endüstri alanının değerler temelinde yeniden üretilebilmesi için gereken mekan sorgusuna ışık tutmuştur. Bu doğrultuda mekanın, doğuşundan kararsız endüstriyel alan olana kadarki süreçte değişen boyutları (zihinsel, fiziksel ve sosyal) irdelenmiştir. En sonunda Lefebvreci analiz yönteminden beslenmiş bir kültürel değer modeli ortaya koyulmuştur. Adana’da kent merkezinde eski endüstri alanı içinde yer alan Milli Mensucat Fabrikası bu kapsamda araştırma alanı olarak seçilmiştir. 1906 yılında inşa edilen, 1990lı yıllar itibariyle aşama aşama boşaltılan ve en sonunda 2013 yılı itibariyle korumaya alınarak müzeye dönüştürülen fabrika ve yakın çevresi bu kapsamda incelenmiştir. Fabrika ve çevresi beş farklı dönem içinde zihinsel, fiziksel ve sosyal boyutların değişimi üzerinden incelenmiş farklı değer üretim ve değer yitim süreçleri ile karşılaşılmıştır. Fabrikanın yeniden üretiminde kültürel değer modeli üzerinden eleştirel bir yeniden bakış geliştirilmiştir.