Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: ELİF KABAKUŞAK
Danışman: Ayşe Güliz Bilgin Altinöz
Özet:
Bu tez, Türkiye'nin Ankara kentindeki Cebeci
(Asri) Mezarlığı'na odaklanarak, modern dönem mezarlıklarının maddi ve manevi
değerlerini ve önemini ve miras alanları olarak korunmalarını incelemektedir.
Mezarlıklar, şehir ve toplumla birlikte değişen dinamik yerler olmalarına
rağmen, genellikle yapılı çevrenin sabit, statik parçaları veya sadece defin
alanları olarak algılanmaktadır. Mezarlıkların algısı kültürel bağlamlara göre
değişiklik gösterse de mezarlıkların genel olarak ölümün sembolü olarak
görülmesi, onların olumsuz ve karanlık yerler olarak algılanmasına yol
açmaktadır. Ayrıca, yakın geçmişe ait oldukları için, modern dönem mezarlıkları
miras alanları olarak yeterince tanınmamakta ve bu da onların ihmal edilmesine
yol açmaktadır. Tüm bunlar, modern dönem mezarlıklarını yok olma riskiyle karşı
karşıya bırakmaktadır. Bu bağlamda, tez, Cebeci (Asri) Mezarlığı'nı kentsel
bağlamından mimari ve sanatsal özelliklerine, kültürel peyzaj değerinden
toplumsal hafızadaki yerine kadar farklı yönleriyle bütünsel olarak
değerlendirmektedir. 1923'ten sonra
modern bir yeni başkent olarak Ankara'nın planlamasının bir parçası olan Cebeci
(Asri) Mezarlığı, Ankara'nın Cumhuriyet tarihinin önemli bir bileşenidir.
Modern bir yaklaşımla tasarlanan mezarlık, ızgara planı, çok dinli bir yapıya
uygun imar ve modernist mimari unsurlarla dikkat çekmektedir. Ancak, bölge şu
anda plansız ve değişen kentleşme, yapısal ve ekolojik ihmal ve benzersiz
özelliklerinin yitirilmesi gibi farklı ölçeklerdeki sorunlarla tehdit
altındadır. Türkiye'de modern mezarlıkların miras olarak tanınması ve korunması
konusundaki literatürdeki boşluğu doldurmayı amaçlayan bu çalışma, saha
çalışması yoluyla alanın mevcut durumunu belgelemekte ve evrensel koruma
ilkeleri doğrultusunda mezarlık için yönetim ve koruma stratejileri ve
eylemleri önermektedir. Sonuç olarak, tez Cebeci (Asri) Mezarlığı'nın modern
miras çerçevesine entegre edilmesini savunmakta ve alanın sürdürülebilirliğini
sağlamak için gerekli eylemleri tanımlayarak koruma literatürüne katkıda
bulunmaktadır.