Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Deniz Bilimleri Enstitüsü, Deniz Biyolojisi Ve Balıkçılık Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: ECE DEMİRTAŞ
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Koray Özhan
Eş Danışman: Ekin Akoğlu
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Bu çalışma, Kuzeydoğu Akdeniz'in
oligotrofik sularında trofik durumu değerlendirmek için yeni bir araç olan
Kuzeydoğu Akdeniz Trofik İndeksi'ni (NEMTI) tanıtmaktadır. Bölgeye özgü
ötrofikasyon izleme çerçevelerinin eksikliğini gidermek amacıyla geliştirilen
NEMTI, 2019-2023 yılları arasında dokuz keşif gezisi sırasında 94 örnekleme
istasyonundan toplanan kapsamlı bir veri setinden yararlanmaktadır. Çözünmüş
inorganik besinler (DIN, PO₄, Si), klorofil-a, çözünmüş oksijen, Secchi
derinliği ve bulanıklık dahil olmak üzere temel parametreler, bu fosfatla
sınırlı ortamda mevsimsel ve yıllık değişkenliği ölçmek için analiz edildi.
Temel Bileşen Analizi (PCA), gereksiz parametreleri ortadan kaldırarak
parametre seçimini kolaylaştıran trofik dinamiklerin birincil itici güçleri
olarak klorofil-a'yı, Secchi derinliğini ve besin oranlarını belirledi. NEMTI
çerçevesi iki bileşeni entegre eder: (1) (klorofil-a, Secchi derinliği ve görünür
oksijen kullanımına bağlı) mevcut koşullar ve (2) (N/P oranlarından ve besin
eşiklerinden türetilen) potansiyel ötrofikasyon riski. Yerleşik indekslere
(TRIX, HEAT) karşı yapılan doğrulama, NEMTI'nin kritik bir bölgesel kısıtlama
olan bölgesel ayrımların çözünürlüğünü geliştirdiğini doğruladı. Sonuçlar,
istasyonların %70'inde 16:1'i aşan N/P oranları ortaya koyarak, fosfor
kıtlığının birincil üretkenliğin temel bir düzenleyicisi olarak önemini
vurguladı. İndeks ayrıca, nehir deşarjlarının yakınında lokalize ötrofikasyon
sıcak noktalarını da belirleyerek, hedefe yönelik besin yönetimi stratejilerine
olan ihtiyacın altını çizdi. Bölgesel uyarlamaları da içeren AB Deniz
Stratejisi Çerçeve Direktifi kriterlerine uygun olarak NEMTI, politika
yapıcılar ve araştırmacılar için pratik bir araç sağlamaktadır. Bu çalışma,
Akdeniz oligotrofik sistemlerinin ekolojik anlayışını geliştirmekte ve
yeterince çalışılmamış deniz bölgelerinde mekansal olarak uyarlanmış izleme
çerçeveleri geliştirmek için bir şablon sunmaktadır.