Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2003
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: Atıl Büyükburç
Danışman: GÜLSER KÖKSAL
Özet:Bu tez çalışmasında, bor killerinden lityumun kazanılmasının, istatistiksel deney tasarımı ve robust tasarım metotları uygulanarak tasarlanması amaçlanmıştır. Lityumun killerden kazanımı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar içinde en önemlileri altı faktörde sınırlanmıştır. Bunlar jipsin kile oranı, kavurma sıcaklığı, kavurma süresi, liçin katı sıvı oranı, liç süresi, kireçtaşının kile oranıdır. Her parametre için üç seviye seçilecek şekilde, deney tasarlanmıştır. Her deney için üç tekrar yapıldıktan sonra, sinyal/gürültü oranı dönüşümü, ANOVA, regresyon analizi ve cevap yüzeyi metotları, deney sonuçları üzerinde uygulanmıştır. En yüksek lityumun çözünmesini ve en düşük sapmayı sağlayacak faktör seviyelerinin bulunması için optimizasyon ve doğrulama deneyleri bir önceki sonuçlar kullanılarak yapılmıştır. Deneyler sonucunda ortalama lityum kazanımı %83.81 olurken, standard sapma 4.89 olarak hesaplanmış, %95 tahmin aralığı ise (73.729, 94.730) olarak bulunmuştur. Elde edilen bu sonuçlar, literatürde yapılmış olan killerden lityum kazanımı çalışmaları ile uyumluluk göstermektedir. Ancak bu çalışmada killerden lityum kazanımına yeni bir bakış açısı getirilmiş ve proses esnasında kullanılan kireçtaşının doğrudan doğadan sağlanması, jips olarak ise borik asit v üretiminde açığa çıkan katı atığın kullanılması düşünülmüştür. Bu iki hammaddenin toplam proses ekonomisine yaklaşık %20’lik bir maliyet getirdiği göz önüne alındığında çok önemli olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bu çalışmada madencilik sektöründe standardizasyona duyulan ihtiyacın istatistiksel deney tasarımının yardımıyla azaltılabileceği gösterilmiştir.