SOSYO-TEKNİK SİSTEMLER ÇERÇEVESİNDE FABLAB'LAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE KATKILARI


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: BEYZA COŞKUN

Danışman: Arsev Umur Aydınoğlu

Özet:

Fablab olarak adlandırılan fabrikasyon laboratuvarlarının sayısı dünya çapında önemli ölçüde artmaktadır. Fablab'lar, tamirat ve onarımı kolaylaştırmak, üç boyutlu baskı teknolojileri sayesinde üretimi yerelleştirmek, bilim ve teknoloji konusunda eğitim vermek veya açık kaynak tabanlı araştırma-geliştirme yapmak gibi birçok amaca hizmet etmektedir. Fablab'larda gerçekleştirilen inovasyonlar, hâlihazırda sürdürülemez hale gelmiş olan sistemlere alternatif niş pazarlar yaratma potansiyeline sahiptir. Bu özellikleriyle fablab'lar sürdürülebilir dönüşümler için kilit oyuncu adayı haline gelmektedir. Bu çalışma, Fransa ve Belçika'daki fablab'larda seri üretime alternatif olarak kişiselleştirilmiş üretimin mevcut durumunu ve gelecekteki potansiyelini araştırmaktadır. Bu kapsamda sosyo-teknik sistemler yaklaşımının çok katmanlı perspektif çerçevesi üzerine varsayımsal bir sistem inşa edilmiş ve bu sisteme ilişkin bileşenler tanımlanmıştır. Her bileşenin incelenmesiyle sistemin bir bütün olarak dönüşümüne ilişkin tahminlerde bulunulmuştur. Bulgulara göre fablab'lardaki kişiselleştirilmiş üretim, mevcut sistemlere eklenti biçiminde katmanlar arası bir geçiş potansiyeli taşımakta ancak bu potansiyelin açığa çıkması, çevre dostu teknolojilerin uygun bir maliyetle ortaya çıkmasına bağlıdır. Ayrıca, fablab'larda geliştirilen niş yenilikleri teşvik etmek için politika önerileri getirilmiştir.