Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: HURİ GÜL BAYRAM GÜLAÇTI
Danışman: Sibel Kazak Berument
Özet:
Bu çalışmanın temel amaçları, annenin farklılaşan yaklaşımını (AFY) değerlendirmek için bir ölçüm aracı geliştirmek, yapısal (cinsiyet kombinasyonu ve yapısı), bireysel (olumsuz duygulanım ve algısal hassasiyet) ve anneye ait (aileye yönelim değerleri ve ebeveynlikte geleneksel ve modern yaklaşımlar) faktörlerin mutlak AFY ile ilişkisi ve göreceli AFY ile kardeşe bağlanma arasındaki ikili ilişkiyi incelemektir. Bu amaçla iki çalışma yapılmıştır. İlk çalışmada Kardeşlerin Algıladığı Farklılaşan Ebeveyn Yaklaşımları Ölçeği-Anne Formu (N = 351) geliştirilmiştir. Analizler sonucunda pozitif ve negatif alanlarda AFY olarak isimlendirilen iki ana faktör elde edilmiştir. Pozitif ve negatif alanlarda AFY için ayrı ayrı yapılan analizlerde pozitif alanlar için iki faktörlü yapı (dikkat ve şımartma / hoşgörü) ve negatif alanlar için üç faktörlü yapı (müdahale, olumsuz disiplin, olumsuz duygulanım / reddetme) desteklenmiştir ve ölçeğin iyi psikometrik özelliklere sahip olduğu bulunmuştur. İkinci çalışmada, 356 büyük, küçük kardeş ve annelerinin katılımıyla ana hipotezler test edilmiştir. Kardeşler AFY, mizaç ve kardeşler arası bağlanma ölçeklerini, anneler ise aileye yönelim ve ebeveynlikte yaklaşımlar ile ilgili ölçekleri tamamlamıştır. Sonuçlar, AFY'nin cinsiyet kombinasyonuna göre farklılaşmadığını göstermiştir. Hiyerarşik regresyon analizleri,
vii
AFY'nin açık bir biçimde mizaç tarafından yordandığını, ancak diğer faktörler tarafından yordanmadığını göstermiştir. AFY ile kardeşe bağlanma arasındaki ikili ilişkiler Aktör-Partner Bağımlılık Modeli ile test edilmiştir. Bulgular, kardeşlerin cinsiyeti kontrol edildikten sonra aktör ve partner etkilerinin kardeşe bağlanma ile ilişkili olduğunu ortaya koydu. Bu çalışma, kültürümüzde AFY'nin mekanizmalarını ve sonuçlarını inceleyerek alanyazına katkı sağlamıştır.