Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Öğrenci: Fatih Yılmaz
Danışman: BENGİ ÖNER ÖZKAN
Özet:Bilinçli farkındalık genel olarak, mevcut duruma amaçlı bir şekilde dikkatin yöneltilmesiyle deneyime karşı yargıda bulunmadan ortaya konan farkındalık şeklinde tanımlanmaktadır. Bilinçli farkındalıkla kişilik özelliği veya hal/durum şeklinde karşılaşılmaktadır. Birçok tanımının olmasından dolayı, bilinçli farkındalığı ölçmek için birçok ölçek bulunmaktadır. Bu çalışmada Beş Faktörlü Bilinçli Farkındalık Ölçeğiyle ölçülen kişilik özelliği olarak bilinçli farkındalık kavramından yararlanılmıştır. İki amaç güdülmüştür. İlk amaç FFMQ’ye (uzun hali) güvenirlik ve özellikle yapı geçerliği sağlamaktır. Sonra bu ölçeği kullanarak, bilinçli farkındalık ve temel psikolojik ihtiyaçların karşılanması ilişkisinde stresle başa çıkma biçimlerinin aracı rolünü araştırmak amaçlanmıştır. Hiyerarşik doğrulayıcı faktör analizinin sonuçlarına göre meditasyon yapmayan (veya az yapan) üniversite öğrencileri örnekleminde bilinçli farkındalığın beş faktörden oluşmadığı görülmüştür. Ölçek; Gözetleme, Tanımlama, Farkındalıkla Davranışta Bulunma ve Tepkide vii Bulunmama şeklinde dört boyuttan oluşup Yargıda Bulunmama boyutunu içermemektedir. Böylece genel anlamda, Beş Faktörlü Bilinçli Farkındalık Ölçeğinin araştırma amacıyla kullanılmadan önce hiyerarşik doğrulayıcı faktör analizinin yapılması gerekliliği vardır. İkinci amaç açısından, stresle başa çıkma biçimlerinin bilinçli farkındalık ile temel psikolojik ihtiyaçların karşılanması arasındaki ilişkide büyük oranda aracı değişken rolü üstlendiği görülmüştür. Bu çalışmada, stresle başa çıkma biçimlerinin aracı rolüne ilişkin bulgular, bilinçli farkındalık temelli müdahalelerde, yaklaşmacı başa çıkma biçimlerinin güçlendirilip kaçınmacı başa çıkma biçimlerinin zayıflatılması şeklinde stresle başa çıkma biçimlerinin eş zamanlı ele alınması gerekliliğini işaret etmektedir. Böylece, temel psikolojik ihtiyaçlar daha çok karşılanabilecektir.