Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: HATİCE IŞIK
Danışman: Başak Şahin Acar
Özet:Bu çalışmanın amacı, okul öncesi çocuklarının kendileri ve başkaları ile ilgili toplumsal cinsiyet tiplemesini aile bağlamında incelemektir. Bu amaçla üç farklı ancak birbirini tamamlayan çalışma yapılmıştır. İlk çalışmada, anne-çocuk-baba üçlüsünün ailedeki çocuk (kendi ile ilgili) ile rastgele bir çocuk (başkası ile ilgili) için kullandıkları toplumsal cinsiyet kalıpyargıları tematik analizle incelenmiştir (Naileüçlüsü = 40). Katılımcıların cevapları toplumsal cinsiyet ile tutarlı, toplumsal cinsiyet ile tutarsız ve nötr temalar altında gruplandırılmıştır. Analiz edilen iki grup için içerik değişmemiştir ancak Doğrusal Karışık Model analizleri, babaların ve çocukların ailedeki çocuk hakkında konuşurken daha esnek olduklarını göstermiştir. Bu temalar ikinci çalışmada Ebeveynlerin Çocuklarla ilgili Toplumsal Cinsiyet Kalıpyargıları İnançları Ölçeği'ni (PGBC; N = 597) geliştirmek için kullanılmıştır. Faktör analizleri, oğlanlardan beklenen ve kızlardan beklenmeyen eril (erkeksi) özellikler; kızlardan beklenen ve oğlanlardan beklenmeyen dişil (kadınsı) özellikleri içeren dört-faktörlü yapıyı desteklemiştir. Üçüncü çalışmada, geliştirilen bu ölçeğin ve ev işi ile çocuk bakımı paylaşımının çocukların kendileri ve başkaları ile ilgili toplumsal cinsiyet tiplemesi üzerindeki öngörücü rolü dört farklı modelle test edilmiştir. Veriler ev ziyaretleriyle toplanmıştır (Naileüçlüsü = 152). Hem ebeveynlerin toplumsal cinsiyete dayanan inançlarının yüksek olması hem de annelerin ev işlerinde daha fazla sorumluluk algılaması, çocukların toplumsal cinsiyete dayalı kalıplaşmış tutumlarında daha az esnek olmalarını öngörmüştür. Ayrıca, babaların ev işlerindeki sorumluluğunun artması çocuklarda toplumsal cinsiyete dayalı kişisel ilgiye daha az sahip olmayı öngörmüştür. Bu çalışma, çocukların toplumsal cinsiyet kalıpyargılarındaki kişisel ilgileri ve tutumları arasındaki farkı ve her iki ebeveynin bu süreçteki öngörücü rolünü nicel ve nitel yöntemleri harmanlayarak incelemiş ve mevcut literatüre katkıda bulunmuştur.