Sürücülükte insan faktörlerinin incelenmesi ve karşılaştırılması ve engelli sürücülere yönelik tutumlar: Engelli sürücüler ve engelsiz sürücüler ile bir çalışma

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: Besime Anıl Bakır

Danışman: Bahar Öz

Özet:

Bu çalışmanın amacı ilk olarak trafikte engelli sürücülere yönelik tutumu ölçmek ve belirlemek amacıyla bir tutum ölçeği geliştirmektir (Çalışma 1). Tutum ölçeği geliştirme sürecinde engelli sürücülükle ilgili bilgi edinmek amacıyla yarı yapılandırılmış mülakatlar düzenlenmiştir. Çalışmaya 12 engelli sürücü, 16 engelsiz sürücü olmak üzere toplam 28 aktif olarak araç kullanan sürücü katılmıştır. Mülakat sonuçları nitel analiz yöntemiyle analiz edilmiş; bu sonuçlar 'Engelli Sürücülere Yönelik Tutum Ölçeği (ESYTÖ)' geliştirme sürecine temel sağlamıştır. Ana çalışmada ise engelli sürücüler sürücülükte insan faktörleri açısından litertürde ilk defa incelenmiş ve trafikte engelli sürücülüğe yönelik tutumlaru ölçmek amacıyla hem engelli sürücülerden hem de engelsiz sürücülerden veri toplanmıştır. Çalışmaya 189 engelli sürücü 349 engelsiz sürücü olmak üzere toplam 538 aktif olarak araç kullanan sürücü katılmıştır. Sürücülerin kendi sürücü davranışlarını ve diğer grubun sürücü davranışlarını değerlendirmesi amacıyla Lajunen ve Özkan (2004) tarafından türkçeye adapte edilen 'Sürücü Davranışları Ölçeği (SDA)' Özkan ve Lajunen (2005) tarafından geliştirilen 'Pozitif Sürücü Davranışları Ölçeği' eklenerek 37 maddde halinde kullanılmıştır. Yine sürücülerin kendi sürücü becerilerini ve diğer grubun sürücü becerilerini değerlendirmesi amacıyla ise Lajunen ve Summala (1995) tarafından geliştirilen 'Sürücü Becerileri Ölçeği (SBE)' kullanılmıştır. Son olarak hem engelli sürücülerin hem de engelsiz sürücülerin engelli sürücülüğe yönelik tutumlarını ölçmek amacıyla çalışma 1'de geliştirilen 'ESYTÖ' ile her iki sürücü grubundan da veri toplanmıştır. Çalışma 1 ve ana çalışma bulguları, çalışmanın literature katkıları ve çalışmanın kısıtları ilgili literatür ışığında detaylı bir şekilde tartışılmıştır.