Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Taşınmaz Geliştirme Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZEYNEP GÖKÇE ÇAKIR
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Ayşe Güliz Bilgin Altınöz
Eş Danışman: Burcu Halide Özüduru
Özet:
Kültürel miras niteliğindeki taşınmazlar, özlerinde gayrimenkul olmalarının yanı sıra, korunmalarının gerekçesi olan sosyo kültürel ve ekonomik değerler sarmalından oluşan bütünleşik bir değere sahiptir. Ancak gayrimenkul değerinin belirlenmesi için kullanılan piyasa değerleme yöntemleri, kültürel miras niteliğindeki taşınmazların değerinin belirlenmesi konusunda yetersiz kalmaktadır. Bu kapsamda piyasası olmayan malların değerinin ölçülmesi amacıyla, toplam ekonomik değerin belirlenmesi konusunda bir takım araçlar geliştirilmiştir. Koşullu Değerleme Yöntemi de bir çok koruma ekonomisti tarafından kültürel mirasın toplam ekonomik değerinin belirlenmesi açısından umut verici bir yöntem olarak kabul edilmiştir. Bu çalışmada piyasa değerleme yöntemleri ve mevcut mevzuatın, kültürel miras niteliğindeki taşınmazların değer tespiti konusunda yetersiz kaldığı tartışılarak, piyasa dışı değerleme yöntemlerinden koşullu değerleme yöntemi kapsamında Çengel Han'ın toplam ekonomik değeri tespit edilmiştir. Ancak çalışmanın özgün niteliği; miras, varlık ve opsiyon değerlerinden oluşan toplam ekonomik değerin, kültürel mirasın sahip olduğu sosyo kültürel ve ekonomik değerlerden oluşan bütünleşik değeri tam olarak yansıtmadığı hipotezinin test edilmesi yönüyle ortaya konulmuştur. Delphi Yöntemi kullanılarak Ankara Hanlar Bölgesinde yer alan hanların sosyo-kültürel ve ekonomik değerleri ve önem düzeyleri belirlenerek, kullanım değeri temelinde Çengel Han'ın bütünleşik değeri tahmin edilmiş ve bütünleşik değerleme yöntemi adıyla alternatif ve karma bir değerleme yöntemi önerilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre Çengel Han'ın bütünleşik değeri, piyasa yöntemine göre belirlenen değerinin yaklaşık 14 katı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, kültürel miras niteliğindeki taşınmazların sahip olduğu değerlerin ölçülmesi zor ve karmaşık bir iştir. Ancak hiç bir toplum değer vermediği şeyi korumak istemez. Değer ise ölçülebildiği sürece yönetilebilmekte, yönetilebilen şeyler ise korunabilmektedir. Çalışmanın sürüdürülebilir koruma politikaları ve etkin yönetim mekanizmaları geliştirilmesinin yanı sıra milli servet niteliğindeki varlıkların korunması konusunda altlık oluşturması, gayrimenkul değerleme iş ve işlemlerinde görev alan uzmanlar ile karar vericilerde farkındalık yaratması, özellikle kamulaştırma işlemleri gibi devletin koruma amacıyla kullandığı araçlar konusunda yapılacak yasal ve yönetsel düzenleme çalışmalarında dikkate alınması sonucunda devlet ile hak sahipleri arasında yaşanan ihtilaflara çözüm üretmesi beklenmektedir.