Research Information System
77. Türkiye Jeoloji Kurultayı , Ankara, Turkey, 14 - 18 April 2025, pp.341, (Full Text)
NW-SE trending Gediz-Alaşehir Graben (GAG) evolved on Western Anatolian Extensional Province, which was on Anatolian Plate escaping between North Anatolian Fault Zone in north and East Anatolian Fault Zone in southeast. The clustering of age of calcite fibers from Manisa fault along the western edge of GAG manifests 2.43±0.12 - 1.56±0.12 Mya interval and formation depth of 600-1000m. Based on above calculated values, minimum tectonic uplift rate is 0.28-0.66 mm/yr proposed for the Gediz depression. Configuration of the GAG possibly took its today’s shape within this time interval, 2.43±0.12 - 1.56±0.12 Mya. The multi-extensional regime dominates the western Anatolia since post-Late Miocene as proven with the results of fault plane slip analysis and sigma1 - sigma3 relationship, there is 30⁰ counter clockwise rotation. Dominant NNE-SSW extensional regime overprinted onto post-late Eocene - pre-Late Miocene NW-SE compressional structures. The extensional system operating since post-Late Miocene in western Anatolia evolved between the North Anatolian shear zone in north and southern Aegean subduction zone in south. There exists a possible Early Pliocene short-lived strike-slip faulting with reverse components within Plio-Quaternary extensional period. This can be due to pivotal faulting or sudden changes along the strikes or dips, or both. Although, as a whole, the block rotations along block boundaries exist within the plate can be the other reason. Therefore, each within plate block boundaries need to be carefully defined and set forward. During the escape of Anatolian plate towards west-southwest, counter clockwise block rotations operated where northern blocks of the fault boundaries of minor plate blocks are downthrown. Probably, the faults along the block boundries having pivotal motions, and have right lateral strike slip faulting, as recorded to the northwestern tips of the Efes, Manisa, Simav, Kütahya (?) and Eskişehir faults. Besides the rotational motions in continental crust, the compressional structures (reverse and strike slip faults) evolved especially to the northwest edge of GAG in lower Miocene sequences and sudden ending of Middle Eocene sequences to the northwest of Akşsehir possibly manifest the existence of a strike slip shearing at depths of upper crust (İzmir-Balıkesir tear). Keywords: Western anatolian extensional tectonics, gediz-alaşehir graben, high angle manisa normal fault, 5.4My
KB-GD yöneliminde olan Gediz-Alaşehir Grabeni (GAG), kuzeyde Kuzey Anadolu Fay kuşağı, güneydoğuda Doğu Anadolu Fay kuşağı arasında güneybatıya kaçan Anadolu Levhası üzerinde yeralan Batı Anadolu Genişleme bölgesinde gelişmiştir. GAG ın batı kenarını kontrol eden Manisa fayının oluşum döneminde gelişmiş fay kalsit fiberlarından alınan yaşların kümelenme aralığı (clustering) 2.43±0.12 ile 1.56±0.12 My ve oluşum derinliği ise 600-1000m aralığında bulunmuştur. Bu değerler gözönüne alındığında Gediz çöküntüsünün, Manisa fayı üzerinde ki minimum yükselme hızı 0.28-0.66 mm/yıl olarak önerilmiştir. GAG’ın bugün ki konfigurasyonunu alması da muhtemelen bu yaş zaman aralığında olacaktır. Fay düzlemleri kayma analizleri neticesinde, Batı Anadolu bölgesinde Geç Miyosen sonrası sürekli çok yönlü genişleme rejimi egemen olduğu ve sigma1 - sigma 3 ilişkilerine göre bölgesel olarak saatin tersi yöneliminde 30⁰ lik bir rotasyon önerilmektedir. Egemen KKD-GGB yönelimli genişleme rejimi Geç Eosen sonrası – Geç Miyosen öncesi gelişmiş olan KB-GD sıkışmalı rejim yapılarını üzerler. Geç Miyosen den günümüze gelişen genişleme sistemi kuzey de Kuzey Anadolu makaslama zonu ile güneyde Güney Ege Dalma batma kuşağı arasında gelişir. Batı Anadolu’da, fay düzlemi kayma verilerinin analizleri, PliyoKuvaterner genişleme rejimi dönemi içinde Erken Pliyosen de ‘kısa süreli ters bileşenli yanal atımlı deformasyonun’ geliştiğine dair ölçümler vardır. Bu durum, pivotal faylanma veya ani eğim/ doğrultu değişimleri neticesinde gelişebilmektedir. Lakin, bu yapılar bütünsel olarak bakıldığında, levha içi tektonik blok sınırlarında rotasyon neticesinde de geliştiği söylenebilir. Dolayısı ile her bir levha içinde tektonik blok sınırları dikkatlice ayrı ayrı tanımlanabilmesi ve ortaya konması önemlidir. Anadolu levhasının batıya-güneybatıya, saatin tersi istikametinde gelişen rotasyonel kaçışı döneminde, levha içinde sürekliliği olan faylar boyunca kuzey blokları düşer. Muhtemelen, bu noktalarda blok sınırlarını oluşturan fayların pivotal hareketler neticesinde Efes, Manisa, Simav, Kütahya (?) and Eskişehir fayları örneklerinde görüldüğü gibi kuzeybatı uçlarında sağ yanal deformasyonlar gözlenmektedir. Bunun yanı sıra, kıtasal kabukta gelişen rotasyonal hareketlerin ötesinde, özellikle GAG kuzeybatı kenarında ki Alt Miyosen birimleri içinde gelişmiş sıkışmalı yapılar (ters ve yanal atımlı faylar) ve Akşehir’in kuzeydoğusunda Orta Eosen birimlerinin aniden sonlanması muhtemelen derinde ki yanal atımlı makaslama fayın varlığını destekler (İzmir-Balıkesir yırtılma fayı). Anahtar Kelimeler: Batı anadolu genişleme tektoniği, gedizalaşehir grabeni, yüksek açılı manisa normal fayı, 5.4My