Research Information System
II. TARİHÎ SU KÜLTÜRÜ VE YAPILARI SEMPOZYUMU, İstanbul, Turkey, 26 October 2023
With the Industrial Revolution, changing and developing production processes have led to the abandonment of traditional methods in production. Water mills, one of the most significant production structures until recent times, have also been affected by this situation, and their usage has gradually decreased. In addition to being witness to an era as traditional production structures, water mills are the values that should be conveyed to future generations in the context of cultural heritage. Therefore, this study discusses the cultural heritage values and conservation problems of these structures, which are facing the danger of extinction due to reasons such as advancing technology, rural-to-urban migration, and decreasing traditional agricultural activities. In this research, the working principles, technical and architectural features of the water mills, which are located on the Ağasar Stream in Trabzon, were examined. The research was not limited to the mill buildings only; elements such as water channels, water troughs, roads, and bridges, which are essential for the operation of the mills, were also considered as part of the cultural landscape along with the mill buildings. Water mills, which are important elements of rural life and rural production in the Black Sea region like many other places in Anatolia, are studied in the context of the geography of the study area, its architectural features, social life, cultural values, and economic activities. Within the scope of the study, water mills are described extensively through the documentation study. In light of the findings, it is argued that these structures should be preserved not only as historical structures but also as part of the history of technology, defining a production technology from the entry of water into the channel to the exit from the wheel. In this regard, continuing the use of the structures is of critical importance.
Endüstri Devrimi’yle değişen ve gelişen üretim süreçleri, üretimde geleneksel metotların terk edilmesine neden olmuştur. Yakın geçmişe kadar en önemli üretim yapılarından biri olan su değirmenleri de bu durumdan payına düşeni almış ve giderek kullanımları azalmıştır. Su değirmenleri; bir döneme tanıklık etmiş geleneksel üretim yapıları olmalarının yanı sıra, kültür varlığı bağlamında da gelecek nesillere aktarılması gereken değerlerdir. Bu nedenle bu çalışmada; gelişen teknoloji, köyden kente göç ve geleneksel tarım faaliyetindeki azalma gibi nedenlerle gittikçe kullanımı azalan, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bu yapıların kültürel miras değerleri ve koruma sorunları tartışılmıştır. Trabzon’da Ağasar Deresi üzerinde konumlandırılmış değirmenler üzerinden yürütülen bu araştırmada değirmenlerin çalışma prensipleri, teknik ve mimari özellikleri incelenmiş, araştırma sadece yapılarla sınırlı tutulmamış, değirmenlerin işleyişi açısından önemli olan su kanalları, su olukları, yollar, köprüler gibi unsurlar da değirmenlerle birlikte kültürel peyzajın bir parçası olarak değerlendirilmiştir. Anadolu’nun pek çok yerinde olduğu gibi, Karadeniz coğrafyasında da kırsal hayatın ve kırsal üretimin önemli unsurlarından biri olan su değirmenleri; çalışma alanının coğrafyası, mimari özellikleri, sosyal yaşantısı, kültürel değerleri ve ekonomik faaliyetleri bağlamında ele alınmıştır. Çalışma kapsamında yapılan belgeleme çalışmaları ile ayrıntılı olarak tasvir edilen değirmenlerin salt tarihî yapılar olarak değil, suyun kanala girişinden çarktan çıkışına bir üretim teknolojisini tanımlayan geleneksel teknoloji tarihinin bir parçası olarak da korunması gerektiği tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, yapıların kullanımının sürdürülmesi kritik bir öneme sahiptir.