Akademik Veri Yönetim Sistemi
2nd International Conference on Science, Mathematics, Entrepreneurship and Technology Education (E-Conference), Bursa, Türkiye, 19 - 22 Kasım 2020
Yükseköğretime geçiş amacıyla yapılan üniversite sınavı, öğrencilerin geleceğine yönelik etkide
bulunması açısından oldukça önemlidir. Üniversite sınavında engelli öğrenciler için çeşitli sınav düzenlemeleri
yapılarak, engelli öğrencilerin sınava girmeleri sağlanmaktadır. Bu çalışmanın odağı görmeyen öğrenciler
olduğundan, bu öğrenciler için uygulanan sınav düzenlemelerinden bahsetmek yerinde olacaktır. Görmeyen
öğrencilere; şekil, grafik, tablo, resim gibi görsel verilerin yer aldığı sorular ile karmaşık ifade içeren sorular
sorulmamaktadır. Öğrenciler, okuyucu ve işaretleyici görevliler eşliğinde tekli salonlarda sınava alınmaktadır.
Öğrencilere ek süre verilmektedir. Üniversite sınavı fizik sorularının pek çoğu görsel veriler ve karmaşık ifadeler
içermektedir. Bu çalışmanın amacı, üniversite sınavında sorulan fizik sorularını soru biçimi açısından
sınıflandırmak ve bu kapsamda sınav sorularının görmeyen öğrenciler için erişilebilirliğini araştırmaktır. 2006-
2019 yılları arasında Türkiye'de yapılan üniversite sınavlarının fizik soruları çalışma kapsamında incelenmiştir.
"osym.gov.tr" adresinden toplam 28 sınav ve 422 soruya erişilmiştir. Haladyna'nın (1997) çoktan seçmeli soru
biçimleri kategorilerine göre incelendiğinde, Türkiye’deki üniversite sınavı fizik sorularının neredeyse
tamamının “geleneksel çoktan seçmeli” ve “karmaşık çoktan seçmeli” olduğu belirlenmiştir. Görsel içeren
sorulara yönelik sınıflandırmanın detaylandırılması açısından kategoriler araştırmacılar tarafından yeniden
düzenlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda üniversite sınavlarında yer alan fizik soruların %75’inin geleneksel
çoktan seçmeli, %25’inin ise karmaşık çoktan seçmeli olduğu tespit edilmiştir. Tüm fizik sorularının %55’i görsel
içeren geleneksel çoktan seçmeli, %20’si görsel içermeyen geleneksel çoktan seçmeli, %13’ü görsel içeren
karmaşık çoktan seçmeli, %12’si görsel içermeyen karmaşık çoktan seçmeli soru kategorisindedir. Görsel
içeren fizik soruları ayrıca içerdikleri görsellere göre de incelenmiştir. Sorularının yarısını (%50,6) şekil içeren
geleneksel çoktan seçmeli sorular oluştururken, %12’sini şekil içeren karmaşık çoktan seçmeli sorular
oluşturmaktadır. Tablo ve grafiklerin hem geleneksel, hem de karmaşık çoktan seçmeli sorularda şekillere göre
daha az kullanıldığı görülmüştür. Üniversite sınavına giren görmeyen bir öğrenci yalnızca görsel içermeyen
geleneksel ve karmaşık çoktan seçmeli sorulara erişebilmektedir. Bu veriler ışığında görmeyen öğrencilerin,
fizik sorularının %32’sine erişebileceği ortaya çıkmaktadır. Bu soruların da %12’si karmaşık çoktan seçmeli
sorudur. Karmaşık çoktan seçmeli soruların ise çeşitli nedenlerden dolayı testlerde kullanılmaması
önerilmektedir. Çalışma kapsamında incelenen fizik soruların yarısından fazlasının görmeyen öğrenciler için
erişilebilir olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğrencilerin test puanları hesaplanırken bu sorulardan muaf olmaları
nedeniyle, erişilebilir soruların puanlanması yapılmaktadır. Bu, görmeyen öğrencilerin dezavantajlı duruma
düşmelerini engellemeye yönelik bir uygulamadır ancak görmeyen öğrenci bir kazanımla ilgili soruyu
cevaplayacak yeterliliğe sahip olsa bile, sorularda yer alan görseller nedeniyle soruya erişimi kısıtlanmaktadır.
Bu da görmeyen öğrencinin aldığı testin kapsamını değiştirdiği için adil bir şekilde değerlendirilememesine
neden olmaktadır. Görmeyen öğrencilerin erişebildikleri fizik soruların neredeyse yarısının karmaşık çoktan
seçmeli soru tipinde olması da dikkat çeken bir diğer noktadır. Bu konular göz önünde bulundurularak
hazırlanacak olan üniversite sınavı fizik soruları daha geçerli ve güvenilir test puanları elde edilmesine ve
görmeyen öğrencilerin daha adil değerlendirilmesine olanak sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Erişilebilirlik, fizik soruları, görmeyen öğrenciler, üniversite sınavı
The university entrance examination conducted for the purpose of transition to higher education is
very important because of having an impact on the future of students. Various testing accommodations are
made for students with disabilities in the university entrance exam (UEE) so that students with disabilities can
take the exam. Since the focus of this study is blind students, it would be appropriate to talk about testing
accommodations of blind students. Questions in UEE containing visual data such as figures, graphics, tables,
pictures, and complex expressions are not asked blind students in Turkey. Students are taken to the exam
individually, accompanied by readers and encoders with extended time. Most of the physics questions in UEE
include visual data and complex expressions. The purpose of this study is to classify the physics questions in
UEE in terms of question format and to examine the accessibility of questions for blind students in this context.
The physics questions of the exams between 2006-2019 in Turkey were investigated. A total of 28 exams and
422 questions were accessed from “osym.gov.tr”. When examined according to Haladyna's (1997) multiplechoice item formats, it is determined that almost all of the physics questions in UEE are “conventional multiple
choice” and “complex multiple-choice”, in Turkey. The categories were rearranged for elaborating the
classification of questions containing visuals. As a result of the analysis, it was determined that 75% of the
physics questions in UEE are conventional multiple choice and 25% are complex multiple choice. 55% of all
physics questions are conventional multiple-choice with visuals, 20% are conventional multiple-choice
without visuals, 13% are complex multiple-choice with visuals, 12% are complex multiple-choice without
visuals. Physics questions with visuals are also examined according to visuals types. Half of the questions
(50.6%) are conventional multiple-choice with figures, while 12% are complex multiple-choice with figures. It
was observed that tables and graphs are used less than figures in both conventional and complex multiplechoice questions. A blind student who takes UEE can only access conventional and complex multiple-choice
questions without visuals. It means that blind students can reach only 32% of the physics questions. 12% of
these questions are complex multiple-choice which are recommended not to be used in tests for various
reasons. It was concluded that more than half of the physics questions are not accessible for blind students.
Since students are exempt from visual questions, the accessible questions are scored when calculating the
test scores. This is an implementation to prevent blind students from becoming disadvantaged. But even if
the blind student has the ability to answer the question about an objective, the access to the question is
restricted due to the visuals. This causes the blind students to not be evaluated fairly because it changes the
content of the test. Another noteworthy point is almost half of the accessible physics questions are in complex
multiple-choice question type. Physics questions in UEE, prepared by considering these issues, can provide
more valid and reliable test results and enable fair evaluation of blind students.
Keywords: Accessibility, physics questions, blind students, university entrance exam