Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. KENTSEL MORFOLOJİ SEMPOZYUMU KENT MORFOLOJİLERİ: KENTSEL FORM ARAŞTIRMALARINDA ÇOK BOYUTLU YAKLAŞIMLAR | Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı , Ankara, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2021, ss.767-777
Fiziki çevreye ait tüm elemanlar; sosyo-ekonomik, kültürel ve politik güçlerin etkisi ile zaman içerisinde değişip dönüşerek kentsel morfolojiyi oluşturmaktadır. Özellikle tarihi kent dokularında açıkça görülen bu değişimler, miras alanlarının korunmasına yönelik karar mekanizmalarının tutumları ile şekillenmektedir. Ankara tarihi kent merkezi sınırları içinde yer alan geleneksel konut alanları da yaklaşık son yirmi yıldır bu süreçten fiilen etkilenmektedir. Yerel yönetimin sokak sağlıklaştırma projeleri ile dönüşümünü başlattığı Hamamönü ve Hamamarkası, kent morfolojisinin evriminde koruma disiplini açısından sorunlu olarak görülen miras alanlarıdır.
2004 yılında 5226 sayılı ‘Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’ ile değişen mevzuatla yerel yönetimlerin kültürel miras alanlarının korunması konusunda yetki ve sorumluluklarının arttırılması, Türkiye’deki tarihi kent dokularının değişim ve dönüşüm sürecini hızlandırmıştır. Bu süreç Ankara’da Ulus tarihi kent merkezi sınırlarının güneydoğusunda yer alan Ulucanlar Bölgesi’nin dönüşümünü başlatmıştır. En eskisi 17. yüzyıla ait olan tarihi konutların büyük bir bölümü, Altındağ Belediyesi’nin rekonstrüksiyon uygulamaları doğrultusunda 2016 yılında yıkılmıştır. Sonrasında yapım tekniği, yapı malzemeleri ve mimari elemanları bağlamında özgün konut özelliklerini yansıtmayan rekonstrüksiyonlar yapılarak, Ulucanlar’da ‘yeni’ bir tarihi konut dokusu üretilmiştir.
Bu çalışmada, yerel yönetimin uygulamaları ile bölgenin geçirdiği değişim ve dönüşüm tarihi dokulardaki özgünlük tartışması üzerinden incelenmiştir. Çalışma alanındaki 66 parsele ait; 1930lar, 1993 ve 2011 yıllarına ait kaynaklardan elde edilen bilgiler ile 2020 yılında yerinde yapılan tespitlere dayanarak, konutların fiziki özellikleri ve mevcut durumları analiz edilmiştir. Çalışmada dört farklı zaman aralığına ait analizler karşılaştırılarak tarihi dokudaki değişimin niteliği; doku, yapı adası, parsel ve yapı özelinde incelenmiş ve kent morfolojisine etkileri değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucu Geç Osmanlı Dönemi’ne ait tarihi konut dokusunu barındıran Ulucanlar’ın, son yıllardaki uygulamalar ile özgünlüğünü büyük oranda yitirdiği ve kentin morfolojik evriminde yeni bir süreç oluşturduğu gözlenmiştir.