KARADENİZ HAMSİSİ İLK ÜREME BOYU DEĞİŞİMİ VE BU DEĞİŞİMİN YAŞA DAYALI STOK DEĞERLENDİRME MODELLERİ ÜZERİNE ETKİSİ


Creative Commons License

Akkuş G., Gücü A. C.

5. Ulusal Deniz Bilimleri Konferansı, Trabzon, Türkiye, 1 - 03 Haziran 2022, ss.65-66

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Trabzon
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.65-66
  • Orta Doğu Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Karadeniz hamsisi (Engraulis encrasicolus), Karadeniz’deki trofik seviyesi ve yüksek ticari değeri ile öncelikli

yönetim planı uygulanan, kısa ömürlü, hızlı büyüyen ve yüksek üreme potansiyeline sahip olan küçük

pelajik balık türüdür. İlk üreme bilgisi, balığın biyolojisinin anlaşılmasının yanı sıra, balıkçılık yönetimi

açısından da dikkate değerdir. Modelden bağımsız elde edilen ve bugüne kadar yeterince dikkate

alınmayan olgunluk bilgisi, yaşa dayalı analitik modellerde üreyen stok biyokütlesi hesaplanmasında

kullanılan parametrelerden biridir. Doğru tahmin edilmesi, model sonuçlarının stoku temsil etmesinde

büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Karadeniz’in güneyini kapsayan örneklem alanından 2013,

2014, 2015, 2018 ve 2020 yıllarında yapılan bilimsel araştırma seferlerinde toplanan 7218 hamsi örneği

kullanılmış ve bunlardan 2468 bireyin yaş tespiti yapılmıştır. İlk üreme boyunun güncel tahmini ve sıfır

yaşındaki ergin bireylerin popülasyondaki oranının hesaplanmasının yanında, bu oranın çevresel

faktörlerle ilişkisi araştırılmıştır. Elde edilen olgunluk oranlarının yaşa dayalı stok yönetim modelinin

üreyen stok biyokütlesi tahmini üzerindeki etkisi sorgulanması ise çalışmanın bir diğer ayağını

oluşturmaktadır. Bunun için, yaşlara göre olgunluk oranları, hamsi yönetiminde kullanılan ve yaşa dayalı

model olan XSA’de girdi verisi olarak kullanılmıştır. Model sonucu, STECF(2017) tarafından yapılan stok

değerlendirme sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır.

Lojistik regresyon yöntemiyle tahmin edilen Karadeniz hamsisi için toplam ilk üreme boyu (L50),

7.39±0.05CI cm’dir. Dişilerde L50 7.46±0.05CI cm, erkek bireylerde ise 7.32 ±0.07CI cm olarak tahmin

edilirken her iki cinsiyet için de gözlemlenen en küçük ergin birey 6 cm uzunluğundadır. Sonuçlar, bir

yaşındaki bireylerin %97’sinin tamamen olgunluğa eriştiğini gösterirken, popülasyonun %26’sını

oluşturan sıfır yaşındaki bireylerin, yıldan yıla farklılık göstermekle birlikte (2013=%38; 2014=%13;

2015=%38; 2018=%65; 2020=%42), ortalama %30’unun doğdukları yıl üremeye başladığını

göstermektedir. Bu oran tüm popülasyonun yaklaşık %8’idir. Balığın boyu, birincil üretimin göstergesi

floresans miktarı ve sıcaklığın sıfır yaşındaki bireylerin olgunluğa erişmesinde istatistiksel olarak önemli

etkileri olduğu saptanmıştır (p<0.05;ANOVA). Ayrıca, iki farklı olgunluk veri seti ile çalıştırılan model

sonucu tahmin edilen üreyen stok biyokütlesinde istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmuştur (t-test;pvalue=

0.003). Değişen iklim koşullarıyla birlikte, hamsinin erginliğe ulaşma boyunun ve oranının iyi

anlaşılması ve takip edilmesi, stokun sürdürülebilirliğini sağlamak için elzemdir. Olgunluk bilgisi, kısa

vadede, modelin stoku temsiliyetini önemli ölçüde etkilerken; uzun vadede stoku yansıtmayan sonuçlarla

üretilen yönetim politikalarıyla stokun yanlış yönetilmesine sebep olabilmektedir.