Akademik Veri Yönetim Sistemi
STS TURKEY Toplum için Bilim ve Teknoloji Çalışmaları Konferansı , İstanbul, Türkiye, 24 - 25 Kasım 2022
Akademik araştırma çok dinamik bir ortamdır. Araştırma konuları, özellikle araştırma alanı
eğer oldukça rekabetçi konularla veya güçlü bir uygulama veya toplumsal konu ayağı olanlarla
ilgiliyse hızla değişir. Araştırmacılar, özellikle doktora dönemlerinde, belirli bir disiplinde
veya bu disiplinin bir alt alanında kariyerlerine başlayabilirler ve ilerleyen zamanda olgun
veya özerk araştırma dönemlerinde farklı şekilde gelişebilirler. Şematik olarak, bu evrimin iki
sınırlayıcı rejimi olabilir. Olgun araştırmacı kendi ana disiplininde kalabilir ancak farklı bir alt
alana geçebilir. Bu bir tür zayıf yeterlilik transferidir. Örneğin, bir araştırmacı erken kariyerini
genel aerodinamik alanında gerçekleştirmiş ve aynı disiplinde süpersonik aerodinamik veya
seyreltilmiş gaz dinamiği gibi daha kısıtlı bir alana kaymış olabilir. Diğer sınırlayıcı rejimde,
olgun araştırmacı ilk disiplinini bırakıp başka bir disiplinin alt alanına geçebilir. Bu bir tür güçlü
yetkinlik transferidir. Örnekler çoktur; örneğin, ilk kariyerinde akışkanlar mekaniğinde türbülans
konusunda uzman bir araştırmacı, uluslararası finansta istatistiksel matematiğin uygulanmasına
geçebilir. Bu tür yeterlilik transfer mekanizmaları, örneğin biyoinformatik gibi yeni disiplinler
arası alanların başlatılmasını da tetikleyebilir. Bireysel araştırmacıların bu tür hareketleri haklı
çıkarma sebepleri çok farklı ama mantıklı olabilir, fakat muhtemelen STS çalışmaları açısından
pek ilginç değildir, çünkü bu tür araştırma konuları değişiklikleri gerçekleştiren bireylerin sayısı
kadar sebep bulunabilir.
Nispeten kısa bir süre içerisinde araştırma konusu değişimlerinin dinamiklerinde belirli bir
disiplinin aynı alt alanı içinde veya bir disiplinden diğerine bir tür kitle hareketi gözlemlenirse,
STS çalışmaları açısından daha anlamlı bir araştırma sorusu ortaya çıkabilir. Önemli sayıda bireysel araştırmacının bu tür kitlesel hareketleri, genel olarak toplumda ve küresel bilim-
teknoloji-toplum ilişkilerinde derin değişikliklerin göstergesi olabilir. Bu çalışma, araştırma
konusu değişikliklerindeki ilk kitle hareketi rejimiyle, yani bir disiplinin aynı alt alanında
gözlemlenenle ilgilidir. Araştırmayı, orijinal araştırma alanı veya konusu ile yeni araştırma
alanı arasındaki daha kısa bilişsel mesafelerle sınırlamanın, bireysel araştırmacıların bilimsel
uzmanlık alanları ile küresel toplumsal değişimler arasındaki güçlü etkileşimleri daha iyi
vurgulayabileceğini düşünüyoruz. Bu sunumun başlığının da işaret ettiği gibi, akademik
araştırmadaki güncel değişikliklerdeki bu tür kitlesel hareketler, bireysel bir araştırmacının veya
bir grup araştırmacının tüm kariyerleri boyunca ortaya koyduğu fırsatçılık ve kehanet boyutlarına
da açıklık getirebilir.
Bu incelemedeki gözlem alanımız, enerji bilimlerinin bir alt alanı olan yanma alanıdır. Yanma,
çeşitli yakıtlar ve oksitleyiciler arasındaki kimyasal reaksiyonlarla enerji dönüşümü anlamına
gelir. Karbondioksit emisyonları ve bunların atmosferde birikmesi nedeniyle günümüzde küresel
ısınma olarak adlandırdığımız sorun, esas olarak karbon içeren fosil yakıtların ulaşım ve enerji
üretiminden endüstriyel işlemlere ve ev ısıtma ve pişirme ihtiyaçlarına kadar çeşitli uygulama
alanlarında yakılmasından kaynaklanmaktadır. Yanma bilimi, yaklaşık 200 yıllık bir geçmişe
sahip olgun bir araştırma alanıdır ve her zaman toplumsal ihtiyaçlarla ama ortaya çıkardığı çeşitli
kirlilikler gibi istenmeyen sorunların yanı sıra fosil yakıtlara erişim eşitsizliklerinin tetiklediği
jeopolitik sorunlarla çok güçlü bir şekilde bağlantılıdır.
Uluslararası yanma araştırmalarının iki alt bölümündeki yeni gelişmeler, bu araştırmanın
gözlem alanını oluşturmaktadır. Her ikisi de hem doğal gaza alternatif bir yakıt olarak hem de
kesintili yenilenebilir enerjiler için bir enerji depolama ortamı olarak hidrojen teknolojilerinin
bir an önce devreye girmeleri beklentisiyle ilgilidir. Çalışmanın veri temeli, uluslararası
hidrojen yanma araştırmaları üzerine bir bibliyometrik araştırma ve bu veri tabanının amonyak
(NH3) yanmasına ilişkin bir alt kümesi tarafından sağlanmaktadır. Amonyak molekülü azot ve
hidrojenden sentezlenir ve hidrojene kıyasla uzun mesafelere daha kolay taşınır. Uluslararası
yanma topluluğunun hidrojen yanması ve amonyak yanması konularına kayması, birincisi için
yaklaşık 20 yıl, ikincisi için yaklaşık 6 yıl içinde hızlı ve kitlesel bir şekilde gerçekleşti. Yanma
alanındaki bu iki araştırma alanı değişikliğinin dinamikleri (NH3 yanması, H2 yanmasına kıyasla,
ikinci dereceden bir değişikliktir), bibliyometrik veriler kullanılarak ve ayrıca yanma alanı içinden
bir araştırmacının uzmanlığına dayanarak çeşitli perspektiflerden analiz edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Akademik kariyer, disiplinlerarası, yanma, bilişsel mesafe