This study aimed to carry out a meta-evaluation of the curriculum evaluation research studies conducted in K12 schooling levels between 2004 and 2022 in Turkey based on the Joint Committee’s standards for educational evaluation to present an overview of the evaluation studies and enhance understanding of evaluation. Through a systematic review, 42 studies were included in the meta-evaluation. The data were collected through a descriptive matrix and a meta-evaluation checklist and were analyzed through document analysis. The findings revealed that most of the eligible articles were published between 2018-2022. Most studies focused on primary and secondary education, and only a few of them dwelled upon preschool education. Among the studies, Mathematics and English are the most evaluated courses. Moreover, data were often gathered from one or two data sources, such as teachers and students, through qualitative research designs and without referring to any evaluation models. Besides, curriculum evaluation research studies made recommendations regarding practice and further research and mainly focused on including stakeholders, in-service training, and curriculum development and evaluation. As for the data gathered through the meta-evaluation checklist, the results showed that most articles demonstrated more than half of the indicators stated in the items of the checklist. While utility seemed to be a successful area for the articles evaluated, feasibility and accuracy criteria were not fully met, and most articles did not refer the propriety criteria. In line with the findings, the evaluation studies need to be planned in a way to provide a more complete and deeper understanding of the evaluated curricula by considering its complexities.
Program değerlendirme çalışmalarına ilişkin kararların geçerliliği ve güvenilirliği, değerlendirme sürecine bağlıdır (Sağlam & Yüksel, 2007). Sağlam ve Yüksel (2007) tarafından belirtildiği gibi, yanlış veya önyargılı değerlendirme sonuçları sunmak geri dönülmez sonuçlara yol açabileceğinden, değerlendirme kalitesi önemlidir. Stufflebeam (2000), değerlendirme raporlarının meta-değerlendirmeye tabi tutulmadığı durumlarda, karar vericilerin programın gelişimine katkı sağlamayacak kararlar almasına neden olabileceğini vurgulamaktadır. Meta- değerlendirme, Scriven (1969) tarafından ortaya atılan bir kavramdır ve değerlendirmenin değerini, karar verme sürecine rehberlik sağlama yeteneğini ve kaynak kullanımı açısından etik ve pratik olup olmadığını incelemeyi tanımlar (Stufflebeam, 1978). Değerlendirme sürecine iliskin, teorik bir çerçeve oluşturulması ve değerlendirme standartlarının belirlenmesi konularında artan bir vurgu olduğu görülmektedir. Program değerlendirme, 1960'lardan bu yana gelişen ve olgunlaşan bir alan olarak ortaya çıkmıştır (Fitzpatrick vd., 2004). Türkiye'de de program değerlendirme çalışmalarına olan ilgi artmaktadır. Bu doğrultuda, program geliştirme ve değerlendirme çalışmaları, dünya genelinde program geliştirme alanının tanınmasıyla birlikte, 1950'lerden itibaren sistemli ve bilimsel bir şekilde yürütülmeye başlanmıştır (Özdemir, 2009). Program değerlendirmeye verilen önem ve yapılan çalışmaların sayısı dikkate alındığında, Türkiye'deki çalışmalar hakkında yapılan sistematik bir meta-değerlendirme, bu konudaki genel eğilimler, prosedürler, güçlü ve zayıf yönler hakkında bütüncül bir anlayış sağlayabilir. Bunun, önceki değerlendirme çalışmalarının iyileştirilmesine rehberlik etme ve gelecekteki program geliştirme ve değerlendirme girişimlerine ışık tutma konusunda önemli olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de 2004-2022 yılları arasında K-12 eğitim düzeylerinde yapılan program değerlendirme araştırmalarını Eğitim Değerlendirme Ortak Komitesi tarafından önerilen dört standart (fayda, uygulanabilirlik, uygunluk ve doğruluk) temelinde meta-değerlendirme, önceki program değerlendirme araştırmalarının genel bir resmini sunmak ve değerlendiricilerin kaliteli ve sağlam değerlendirme konusundaki anlayışını geliştirmektir (Fitzpatrick et al., 2004; Stufflebeam, 2001; Stufflebeam, 2004). Yöntem Bu çalışmada, araştırmaya dâhil edilecek değerlendirme çalışmalarının belirlenmesi için sistematik analiz gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen analizde Dergipark, Web of Science, Scopus ve EBSCOhost veritabanlarında belirlenen anahtar kelimeler ile aramalar yapılmıştır. Bu aramaların ve içerik kontrol listesinin uygulanmasının ardından 42 program değerlendirme çalışması araştırmaya dâhil edilmiştir. Eğitim Değerlendirme Ortak Komitesi tarafından hazırlanan Meta-değerlendirme Kontrol Listesi araştırmacılar tarafından Türkiye bağlamına uyarlanmıştır. Bu süreçte bağlama uygun olmayan maddeler atılmış ya da değiştirilmiştir. Makalelerde yer alan önerilerin değerlendirilmesi amacıyla içerik değerlendirme yapılmıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliğini sağlamak amacıyla uzman görüşü alınmış, dört araştırmacı tarafından bağımsız değerlendirmeler ve uzman ve araştırmacıların katılmasıyla kalibrasyon toplantıları yürütülmüştür. Bulgular Yapılan araştırma sonucunda en erken program değerlendirme çalışmasının 2009 yılında, en güncel çalışmanın da 2022 yılında yapıldığı saptanmıştır. En çok çalışma 2018-2021 yılları arasında yürütülmüştür. Ders kapsamında en sık değerlendirilen dersler matematik ve İngilizce dersleriyken, okul seviyesi bazında en çok araştırma ilköğretim seviyesinde yürütülmüştür. Okul öncesi eğitim programlarına ilişkin araştırma sayısı azdır. Veri kaynakları değerlendirildiğinde, genellikle öğretmen ve öğrencilerden veri toplanmasıyla sınırlı kalındığı görülmüştür. Uygulanan meta-değerlendirme kontrol listesi değerlendirme çalışmalarını fayda, uygulanabilirlik, uygunluk ve doğruluk alanlarında değerlendirmiş ve sonucunda fayda ve uygulanabilirlik alanlarında çalışmalarının çoğu birçok kriteri karşılarken, uygunluk ve doğruluk alanlarında az sayıda çalışmanın bütün kriterleri karşıladığı saptanmıştır. En az karşılanan standartlar arasında etik izinler, şeffaf onay süreçleri ve kullanılan modellerin doğru ifade edilmesi yer almaktadır. Araştırmaların önerileri incelendiğinde paydaşlara ve değerlendirme çalışmalarının kapsamının genişletilmesine yönelik öneriler yapılmıştır.
