Akademik Veri Yönetim Sistemi
2023 KAHRAMANMARAŞ-TÜRKİYE DEPREMLERİ ULUSLARARASI ANMA KONFERANSI INTERNATIONAL CONFERENCE COMMEMORATING THE 2023 KAHRAMANMARAS-TURKIYE EARTHQUAKES 6 ŞUBAT 2024 / FEBRUARY 6, 2024 GÖLBAŞI- ADIYAMAN-TÜRKİYE , Adıyaman, Türkiye, 06 Şubat 2024, ss.1, (Özet Bildiri)
Kahramanmaraş Depremlerinde Tarihi Yapılarda Hasar
Oluşum Nedenleri ve Öneriler
6 Şubat 2023
Kahramanmaraş merkezli depremlerde, modern yöntemlere göre inşa edilmiş olması
gereken çoğunlukla betonarme yapıların birçoğunun ağır hasar görmesine ilaveten
tarihi yapıların da çeşitli mekanizmalarla hasar gördüğü ve birçoğunun
yıkıldığı gözlemlenmiştir. Bu tarihi yapıların bazılarının yakın zamanda
restorasyon ve güçlendirme çalışmalarından geçmiş olması ise birçok kişide
endişe ve olumsuz görüşler uyandırmıştır. Mevcutta bulunan “Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu” teknik bilgilerden çok idari konuları
kapsamaktadır. Tarihi ve kültürel değeri olan tescilli yapıların ve anıtların
deprem etkisi altında değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi bu Deprem Yönetmeliğinin
(Deprem Etkisi̇ Altında Binaların Tasarımı için Esaslar) kapsamı dışındadır. Bu
konuda ülkemizdeki en güncel doküman VGM tarafından “Tarihi Yapılar için Deprem
Risklerinin Yönetimi Kılavuzu” olup genel olarak zemin, malzeme ve yapısal
ölçeklerde bilgi toplama, modelleme, müdahale ve acil konularda şimdiye kadar
uygulamada konu olan en iyi yöntemleri teknik açıdan özetlemektedir. T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve altındaki kurum ve kuruluşlar ile
üniversitelerimizde çeşitli bölümlerinde konu ile ilgili yapılan araştırma ve
çalışmalar, uzmanlardan oluşturulan “bilim” ve “koruma” kurulları, ülkemizde bu
konuda otorite konumunda olup her yapı özelinde ve genel olarak kuralları
tanımlar, tavsiye ve karar verici niteliktedir. Uluslararası arenada bu konuda
sözü geçen çalışmalar yapan köklü kuruluşlar arasında UNESCO (Birleşmiş
Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü), ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve
Sitler Konseyi), ICCROM (Uluslararası Kültürel Mirasın Korunması ve
Restorasyonunun İncelenmesi Merkezi), World Monuments Fund (Dünya Anıtlar
Fonu), ICBS (International Cultural and Building Studies) sayılabilir. Tarihi
yapıların korunması ile ilgili uluslararası şartlara (charters) örnek olarak
Atina 1931, Venedik 1964, Burra 1979, Nara 1994, Riga 2000 ve Viyana 2005
sayılabilir. Fakat bu bilgilerin tümünün 6 Şubat 2023 depremlerinden sonra
mutlaka yeniden gözden geçirilmesi ve yeniden değerlendirilmesi gerekli olduğu
görülmektedir. Kültür varlıklarının özellikle binalar köprüler gibi tarihi
eserlerin korunmasında aşırı tutucu yaklaşımlar da (örneğin “...yıkılsın
yeniden yaparız”), aşırı basitleştirme (kabuk elemanlarla doğrusal sonlu
elemanlar, vb), hatalı uygulama örnekleri de (düşük harç dayanımı, hatalı fiber
malzeme, yetersiz ankraj vb), zemin-yapı etkileşimi göz önünde bulundurularak,
yeni bir bakış açısına ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Bu sunumda, sektördeki
uzmanların, yöneticilerin, araştırmacıların, uygulamacıların çoğunlukla
bildiği, deprem hasarına sebep olan tarihi yapıların deprem hasar mekanizmaları
genel hatlarıyla ve 6 Şubat 2023 depreminden örnekler vererek açıklanacaktır.
Anastilosis kavrami ve programın elverdiğince, özellikle yıkılan tarihi
yapılarda benzer depremlerde benzer yıkımların yeniden yaşanmaması için temel
öneriler listelenerek paylaşılacaktır.