Akademik Veri Yönetim Sistemi
19. Ulusal Psikoloji Kongresi, İzmir, Türkiye, 5 - 07 Eylül 2016, ss.208-209
Özet
İnsanlar araç kullanırken diğer aktivitere kıyasla daha sık öfkelenirler (Parkinson, 2001). Bu öfke durumunun diğer sosyal durumlardan farklı olarak kendisine özgü karakteristik özellikleri ve ifade şekilleri vardır (Deffenbacher ve ark.,2002). Shinar ve Compton (2004), sürücülerin araçta yolcu olmadığı durumlarda agresif araç kullanmaya daha meyilli olduklarını bulmuştur. Bu çalışmanın amacı, sürücü öfke ifade şekillerinin araçta hemcins veya karşı cins yolcu bulunduğu durumlarda sürücü cinsiyetine göre farklılaşıp farklılaşmadığını araştırmaktır. 296 sürücü çalışmaya katılmıştır. Katılımcılardan bilgi formunu ve Sürücülükte Öfke İfade Ölçeği’ni (Deffenbacher ve ark., 2002) doldurmaları istenmiştir. Katılımcılar Öfke İfade Ölçeği’ni üç kez, üç farklı koşulda araba kullandıkları durumları düşünerek doldurmuşlardır; 1) yalnızken, 2) hemcins yolcu varken, ve 3) karşı cins yolcu varken. Üç farklı durumdaki öfke ifade şekilleri arasındaki farkı sürücü cinsiyeti bağlamında anlamak için, çok değişkenli varyans analizi yöntemi kullanılmıştır. Sürücülerin öfke ifade şekilleri, yolcunun varlığı ve cinsiyetiyle ilişkili bulunmuştur. Sözlü ve araç kullanılarak gösterilen öfke ifade şekilleri kadın ve erkek sürücüler tarafından arabayı yalnız kullandıkları durumda en çok, arabada karşı cinsten yolcu bulunduğu durumda ise en az başvurulan öfke ifade şekilleri olarak rapor edilmiştir. Kadın sürücüler fiziksel öfke ifade şeklini en çok arabayı yalnız kullanırken gösterdiklerini rapor ederken erkek sürücüler daha çok arabayı yalnız kullanırken veya yanlarında hemcins bir yolcu bulunduğu durumlarda gösterdiklerini rapor etmişlerdir. Erkek sürücüler uyum sağlayıcı/yapıcı öfke ifade şeklini en çok arabada karşı cinsten bir yolcu bulunduğu durumda gösterdiklerini beyan ederken kadın sürücüler için üç koşul arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Bu çalışma, bulgularıyla literatüre, araçta bir yolcunun bulunması ve yolcunun cinsiyetinin kadın ve erkek sürücülerin öfke ifade şekilleriyle arasındaki ilişki hakkında detaylı katkı sağlamaktadır. Çalışmanın şimdiki ve ilerideki olası kullanımları tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: cinsiyet, öfke ifade şekilleri, sürücülük, yolcu varlığı