Çeviride kadın izi: Feminist çeviri stratejileri


Creative Commons License

ÇELİK K.

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sa.27, ss.853-868, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Dünya’da ve Türkiye’de feminist söylemin oluşumu ve gelişiminde edebî eserlerin ve çevirilerin önemli bir paya sahip olduğu düşünülür. Bu makalede Türkiye’de feminist söylemin gelişiminde etkili olduğu düşünülen feminist çeviri örneklerinde yer alan feminist çeviri stratejileri, Women’s Estate (1971) ve The Rights and Wrongs of Women (1976) başlıklı iki feminist eserin çevirilerinde yer alan yan metinler üzerinden ele alınacaktır. Bu bağlamda Juliet Mitchell tarafından yazılan Women’s Estate (1971) adlı eserin Türkiyedeki ilk kadın çeviri grubu Kadın Çevresi çevirmenleri Gülseli İnal, Gülnur Savran, Şirin Tekeli, Feraye Tınç, Şule Torun ve Yaprak Zihnioğlu tarafından yapılan Türkçe çevirisi Kadınlık Durumu (1985) ile Juliet Mitchell ve Ann Oakley tarafından derlenen The Rights and Wrongs of Women (1976) eserinin Fatmagül Berktay tarafından yapılan Türkçe çevirisi Kadın ve Eşitlik (1984, 1992, 1998)’de kullanılan feminist çeviri stratejileri irdelenecektir. Bu irdelemede Massardier-Kenney’in “Towards a Redefinition of Feminist Translation Practice” (1997)başlıklı makalesinde  ortaya koyulan feminist  çeviri  stratejileri temel  alınacaktır. Yapılan değerlendirme neticesinde bu eserlerin çevirmenlerince tercih edilen çeviri stratejilerinin Massardier-Kenney’in yukarıda adı geçen makalesinde yer alan feminist çeviri stratejileri ile benzer olduğu görülmüştür. Feminist söylemin gelişim aşamasında Batı edebiyatından Türkçeye kazandırılan bu eserlerde yer alan feminist çeviri stratejilerinin irdelenmesinin Türkiyedeki feminist harekete ve feminist çeviri pratiğine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Literary texts and their translations have an important effect on creating and improving feminist discourse in Turkey and around the world. This article explores feminist translation strategies that exist  in  feminist translation  examples which  are  thought  to be  effective in  improving feminist discourse in Turkey through the paratexts existing in the translations of two feminist texts, Women’s Estate (1971) ve The Rights and Wrongs of Women (1976). With this aim, this article focuses on Women’s Estate (1971) by Juliet Mitchell and The Rights and Wrongs of Women (1976) by Juliet Mitchell and Ann Oakley, and their translations into Turkish: Kadınlık Durumu (1985) by Gülseli İnal, Gülnur Savran, Şirin Tekeli, Feraye Tınç, Şule Torun, Yaprak Zihnioğlu and Kadın ve Eşitlik (1984, 1992, 1998) by Fatmagül Berktay. The theoretical framework of this article will be mainly based on the article titled “Towards a Redefinition of Feminist Translation Practice” (1997), which was written by Massardier-Kenney. The feminist translation strategies used by the aforementioned translators overlap the feminist translation strategies, which have been introduced by Massardier-Kenney (1997). It is anticipated that the analysis of feminist translation strategies within the texts published in the development period of feminist discourse will make a contribution to the feminist movement and feminist translation practices in Turkey.