Yelpaze, giyim kuşam kültürünü tamamlayan bir aksesuar ve günlük yaşamı kolaylaştıran bir eşya olarak 15. yüzyıldan itibaren klasik Türk şirinde yer almaya başlamıştır. Saray çevresinde kullanılmasıyla övgü vesilesi olmuş kimi zaman da sevgilinin güzellik unsurlarıyla bağdaştırılmıştır. Yelpazeyle eş anlamlı olarak kullanılan mirvaha, meges-rân, bâd-bâz, bâd-bâr, bâd-bîz ve bâd-bîzen kelimeleri yelpazenin klasik Türk şiirindeki geniş kapsamını göstermektedir. Bu çalışmada 15.-19. yüzyıla ait divan ve mecmualar taranarak klasik Türk şiirinde yelpaze ve yelpazeyle eş anlamlı kelimelerin kullanımı tespit edilecektir. Yelpaze kelimesiyle kurulan benzetmeler, yelpazenin işlevleri, yelpaze çeşitleri, yelpazenin hareketiyle şairlerin ritim ve ahenk tasarrufları arasındaki ilişki örnek beyitlerle açıklanacaktır. Yelpazenin sevgilinin güzellik unsurlarıyla ilişkisi incelenecektir. Yelpaze, rağbet gören bir eşya olarak şairlerin redif seçimlerine de yansımıştır. Zâtî, Hayâlî Bey, Mesîhî ve Edirneli Nazmî tarafından yazılan yelpaze redifli gazeller vezin, eda, mana ve muhteva birliği açısından incelenerek bu gazellerin nazire olup olmadığı tespit edilecektir.
The hand fan has started to take place in classical Turkish poetry since the 15th century as an accessory that complements the clothing culture and an item that facilitates daily life. Being used around the palace means to praise, sometimes associated with the beautiful elements of the lover. Mirvaha, meges-rân, bâd-bâz, bâd-bâr, bâd-bîz, bâd-bîzen used synonymously with it, show wide scope in Classical poetry. In this study, fan and use of synonymous in Classical poetry will be detected in magazines and divans which are belonging 15th-19th centuries. Established similes with it, functions, types, movement relationship, poets rhythm and harmony, will be explained with sample couplets. Relationships will be examined with the beauty of lover The hand fan is reflected in poets' rediff choices as sought-after. Ghazals with hand fan rediff written by Zâtî, Mr Hayâlî, Mesîhî and Nazmî from Edirne will be examined in terms of meter, tone, meaning-content unity, and determined whether ghazals are nazires or not.
