Research Information System
Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi, Gaziantep, Turkey, 2 - 05 May 2019, pp.637-644
Cumhuriyetin ilk yıllarında devletçi ve korumacı ekonomi politikası doğrultusunda kurulan Kırıkkale
Askeri Fabrikaları, bu bölgedeki araziler kamusallaştırılarak tesis edilmiştir. İlk haliyle on iki haneli bir köy olan
bu alanın inşası fabrikalarla başlamış ve burada 1941’de belediye teşkilatı kurulmuştur. Kırıkkale çevre
köylerden göç almaktadır ve kent nüfusu yeni fabrikaların kurulmasıyla artmıştır. Bir sanayi kenti olarak ele
alındığında, batı kökenli teori ile bir noktaya kadar açıklanabilecek fakat ancak Türkiye’ye özgü durumlarla
çalışılabilecek bir yerdir.
1940 ve 1960 arasındaki yıllara bakılırsa, Türkiye’nin ekonomi politikası, uluslararası ilişkileri ve
kentsel pratiklerinin paralel olduğunu görürüz. Kırıkkale’deki işçi yerleşimleri, kalkınmacı ve liberal
politikaların ön plana çıkması ve korumacı politikanın arka plana düşmesi ile şekillenmektedir. 1940’lardan
başlamak üzere, Kırıkkale ve askeri fabrikalarla ilgili bakanlar kurulu kararlarında bu politikaların izlerini
bulmak mümkündür. Ekonomi politikaları milli savunma sanayisiyle yakından ilgilenmektedir ve yapılan sınai
yatırımlar, Kırıkkale şehrinin fiziksel gelişimine de büyük katkıda bulunmuştur.
Askeri yatırımların ilk amacı mühimmat üretimini ve fabrikaların kapasitesini artırmaktır. Öte yandan iş
gücü, bu fabrikalarının en büyük üretim aracıdır. Bu nedenle, aslında şehir hizmetleri olmayan Kırıkkale,
özellikle 1940’larla beraber servis veren bir yerleşime dönüşmeye başlamıştır. Bu amaçla işçi konutları, şehir içi
ve şehirlerarası yollar ve sıhhi hizmetler gibi sosyal hizmetler oluşturulmaktadır. Aynı zamanda hem yerleşik
halkın yaşam tarzı hem de mimari açıdan devlet eliyle modernleşme/modernleştirme söz konusudur. Bu
çalışmada savaş öncesi ve sonrası Kırıkkale ile ilgili bakanlar kurulu kararlarından faydalanılarak ekonomi
politikalarıyla oluşan kentsel dönüm noktaları tartışılmaktadır. Buna ek olarak kentin şu anki durumu ile ilgili bir
eleştirel bakış sağlanmaktadır.