Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Katılımlı 75. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye, 10 - 14 Nisan 2023, ss.183, (Özet Bildiri)
Öz
Dünya’nın önemli iç denizlerinden olan Karadeniz’in buzul ve
buzullararası dönemlerde Akdeniz, Marmara ve Hazar Denizi ile
bağlantıları oldukça karmaşıktır. Karadeniz’in Geç Pleyistosen-
Holosen zaman aralığındaki yüksek seviyeleri ve söz konusu
bağlantıların niteliği ile kurulma ve bozulma dönemlerinin mutlak
kronolojisi üzerine bilgilerimiz halen kısıtlı ve tartışmalıdır.
Bu çalışma kapsamında Karadeniz’in Türkiye kıyılarında gözlenen
kıyı çökelleri (denizel taraçalar ve kıyı kumulları) detaylandırılarak
depolanma dönemlerinin zamanlaması ve çevresel özellikler
üzerine ip uçları analitik yöntemlerle araştırılmaktadır.
Çalışmanın temel amaçlarından birisi Karadeniz’in geç Pleyistosen
için göreceli/mutlak bir deniz seviyesi eğrisi elde edilmesidir.
Böylelikle tüm bir havzanın jeomorfolojik evrimi anlamında
literatürdeki önemli bir eksiklik giderilecektir. Kıyı çökellerinin
klasik yöntemlerle gözlenmesi, haritalanması, hassas ölçüm
araçlarıyla konumlandırılmasının yanısıra kesit(ler) boyunca
sedimantolojik özellikleri, fosil içerikleri ile analitik ölçümler
(jeokimya ve duraylı/duraysız izotoplar) ile detaylandırılmaktadır.
Olayların zamanlaması ve korelasyonu için gereken tarihlendirme
sistematik olarak model ve mutlak tarihlendirme yöntemleri
ile inorganik (lüminesans) ve organik (radyokarbon ve U/Th)
çökellerde uygulanmaktadır.
Araştırılan ~750 km uzunluğundaki kıyı şeridi boyunca değişen
yükselim hızları nedeniyle farklı konumlarda fosilleşen kıyı
çökelleri, son buzullar arası dönemden günümüze Karadeniz’in 5
farklı yüksek seviyesi olduğuna işaret etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Karadeniz, Kıyı Çökelleri, Deniz Seviyesi
Değişimleri, Kıyı Yükselmesi
Abstract
The Black Sea is the world’s biggest semi-closed basin with a
complicated Quaternary history. The high-stands of the Black Sea
during the glacial and interglacial periods and the timing / duration
and nature of the connections with the Mediterranean, Marmara
and Caspian realms are limited and still a matter of debate.
In this study, we focus on the Quaternary sedimentary record (coastal
terraces and dunes) of the Turkish coast of the Black Sea, searching
for clues on timing of deposition and environmental changes. Our
aim is to build up a relative/absolute sea level curve for the Black
Sea for the late Pleistocene to reveal large scale environmental and
landscape changes for the whole basin.
Prospection and conventional mapping of the coastal deposits
(marine terraces and coastal dunes) along the coastal zone (Black Sea
Coast of Türkiye) has been accompanied with precise measurement
tools. The sedimentary records are detailed by conventional
sedimentological methods (grain size and shape analysis), by
faunal assemblages and analytical (stable and radiogenic isotopes,
trace elements) signatures. Systematic absolute and model dating of
these records by techniques focusing on inorganic (luminescence)
and organic (radiocarbon and Uranium series) sediments is key for
building a precise timeline of events and for correlation.
Preliminary results from focus coastal terraces along the ~750
km long coastline preserved at different elevations due to the
differential uplift indicate 5 distinct high-stands of the Black Sea
since the last interglacial period.
Keywords: Black Sea, Coastal Deposits, Sea-level Changes,
Coastal Uplift