Anıtın Yıkımı: Diyarbakır Sur’un Yıkım Sonrası Kentsel Yapısının Bir Analizi


Bekiroğlu S.

TSBD 16. ULUSAL SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ, Ankara, Türkiye, 26 - 28 Kasım 2019, ss.182-183

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.182-183
  • Orta Doğu Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma, sıradanın toplumsal hafızada somutlaştığı mekânsallıklar olarak anıtların yıkımı ve bu yıkımın oluşturduğu yeni bir kentsel durumu yani kentkırım olgusunu incelemektedir.  Anıtlar paradigmatik nesneler olarak arkeolojik değere sahiptir ve bu durum onları kolektif hafızanın katmanlarında mekânsal pratikler çerçevesinde değerli kılar. Kolektif bir toplumsal yaşamın somutlaşmış bir temsili yapar. İlk olarak Yugoslavya iç savaşında Bosna Hersek’te yaşanan kentsel dokunun yıkımını tanımlamak için kullanılan kentkırım kavramı, kentin alt yapısıyla birlikte toplumsal hafızasının bir savaş durumunda hedef alınmasıyla yaşanılan toplumsal durumun kavramsal karşılığı olarak Bosnalı mimarlar tarafından literatüre kazandırılmıştır. Kent (urbanus) ve öldürme anlamına gelen -cide eki yani kıyım kelimesinin birleşiminden doğan kentkırım kavramı bu anlamda Sur’da yaşanan yıkımın kavramsal karşılığı olmaktadır. Bu çalışmada, yakın geçmişte Diyarbakır’ın dokusu korunmuş tarihsel olarak en eski yerleşim yeri olan Sur ilçesinin çatışmalar sonrasında enkazlaştırılması ve özellikle buradaki anıtların yıkımının toplumsal hafızada ve kent dokusunda yarattığı etki ele alınmaktadır. Ayrıca bu çalışma, Sur ile ilgili fotoğraf, rapor, harita, haber ve çeşitli sivil toplum örgütleri tarafından yapılmış mülakatları kullanarak Lefebvre’in anıt kavramı ve kentkırım literatürüne referansla sıradanın anıtlaştığı bu mekânsallıkların yıkımını incelemektedir.