20. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara, Türkiye, 15 - 17 Kasım 2018, ss.269
ÇALISAN ANNELERĐN ĐS-AĐLE ÇATISMASININ, EBEVEYNLĐK TUTUMLARI
VE ÇOCUK ÜZERĐNDE OLAN ETKĐLERĐ
GÖZDE BABAOĞLU, SĐBEL KAZAK BERUMENT
ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ
Özet:
Amaç: Đs-Aile Çatısması’nın çocuk ve ebeveynliğe olan etkileri çok az çalısmada ele
alınmıstır. Bu nedenle, bu çalısmanın temel amacı, çalısan annenin ev-is dengesini çoklu
bakıs açısı ile inceleyerek annenin Đs-Aile Çatısması’nın, aldığı sosyal desteklerin, yasadığı
günlük zorlukların ve çocuk mizacının ebeveynlik ve çocuk davranıssal öz-düzenlemesi
üzerine etkilerini arastırmaktır. Bu çalısma, Đs-Aile Çatısması literatüründe çocuk
davranıssal öz-düzenleme becerilerini hem anne bildirimi hem de çocuktan doğrudan
alınan ölçüm ile inceleyen ilk çalısmadır. Yöntem: Çalısmaya yasları 34-59 ay arasında
değisen 109 çocuk ve anneleri katılmıstır. Çalısmaya katılan annelere Đs-Aile Çatısması
Ölçeği, Çocuk Yetistirme Anketi, Günlük Zorluklar Ölçeği, Es Desteği Envanteri, Çocuk
Davranısları Anketi ve Çocukluk Dönemi Yönetici Đslev Envanteri’ni doldurmaları
istenmistir. Çocuklara ise okul öncesi kurumda “Ritim Tutma” görevi uygulanmıstır.
Bağımlı değiskenler olan anne bildirimli ve doğrudan çocuktan ölçülen davranıssal özdüzenleme
becerilerini ve ebeveynlik tutumlarını (sıcaklık ve açıklayıcı akıl yürütme)
analiz etmek için dört ayrı hiyerarsik çoklu regresyon analizi yapılmıstır. Bulgular ve
Tartısma: Yapılan analiz sonuçlarına göre, a) Đs-Aile Çatısması yüksek ve örgütsel desteği
düsük olan annelerin daha az sıcaklık ve açıklayıcı akılcı yürütme tutumlarını gösterdiğini,
b) çocuğun engelleyici kontrol problemleri ve kızgınlık/hayal kırıklığı mizacının
annelerinin açıklayıcı akıl yürütme tutumuna olumsuz etkisini; c) çocuğun davranıssal özdüzenleme
becerilerinin annelerin açıklayıcı akıl yürütmesi ve çocuğun yası ile arttığını, d)
çocuklarında engelleyici kontrol problemleri olan annelerin daha fazla günlük zorluk
yasadığını ve e) annelerin aldıkları es desteğinin Đs-Aile Çatısması ve çocuk davranıssal
öz-düzenleme becerileri üzerinde düzenleyici değisken olduğu bulunmustur.
Anahtar Sözcükler: davranıssal öz-düzenleme, aile-is çatısması, ebeveynlik, sosyal
destek, mizaç