Akademik Veri Yönetim Sistemi
70. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye, 10 - 14 Nisan 2017, ss.634-635
Bu çalışmanın amacı Sivrihisar İlçesi’nin (Eskişehir) kuzeyinde, Sakarya Zonu’na ait bir tektonik klipte
yer alan Geç Jura – Erken Kretase yaşlı karbonat istifinde yer alan birimlerin çökelme yaşlarının ayrıntılı
şekilde belirlenmesi, mikrofasiyes çözümlemesinin ortaya konulması ve bu çökellerin Jura – Erken Kretase
zaman aralığında Sakarya Zonu üzerinde gelişen karbonat platform sistemindeki yerinin belirlenmesidir.
Bu amaçla, Dümrek Köyü’nün hemen kuzeyinde yüzeylenen karbonat istifleri boyunca toplam
kalınlığı 925 m olan iki adet stratigrafik kesit ölçülmüş ve detaylı örnekleme yapılmıştır.
Elde edilen veriler doğrultusunda benzer yaş aralığında iki farklı çökelme ortamına ait kayaçların bindirme
fayı dokanağı ile bir araya geldiği belirlenmiştir. Bunlardan güneyde bulunan kayaç istifi havza
ve yamaç fasiyeslerini göstermekte olup, Kimmericiyen-Berriyasiyen yaşlı Yosunlukbayırı Formasyonu
ve üzerini örten Valanjiniyen yaşlı Soğukçam Kireçtaşı ile temsil edilmektedir. Bu çökellerde Globuligerina
oxfordiana – Mohlerina basiliensis Zonu (Kimmericiyen), Crescentiella morronensis (Saccocoma
alt zonu) Zonu (alt Titoniyen), Protopeneroplis ultragranulata Zonu (üst Titoniyen), Crassicollaria
(massutiana alt zonu) Zonu (enüst Titoniyen), Calpionella (alpina, Remaniella ve elliptica alt zonları)
Zonu (alt Berriyasiyen), Calpionellopsis (simplex ve oblonga alt zonları) Zonu (üst Berriyasiyen) ve
Calpionellites (darderi alt zonu) Zonu (alt Valanjiniyen) ayırtlanmış ve Jura – Kretase sınırı Calpionella
Zonu’nun tabanı olarak belirlenmiştir. Bu istifin üstüne ise, araya Yosunlukbayırı Formasyonu’na ait yamaç
fasiyesinde ve Berriyasiyen yaşlı bir dilimi alarak ters fay dokanağı ile Kimmericiyen yaşlı, tipik bir
karbonat platform fasiyesi ile karakterize olan Günören Kireçtaşı gelmektedir. Bu çökellerde Labyrinthina
mirabilis – Protopeneroplis striata (Kimmericiyen) Zonu ayırtlanmıştır. Bu birimlerin kuzeyinde,
daha kısa ek bir stratigrafik kesit boyunca örneklenen, üst yamaç fasiyesinde, erken Berriyasiyen yaşlı
Yosunlukbayırı Formasyonu ile bu çökellerin üstüne muhtemelen bir tektonik dokanakla gelen Soğukçam
Kireçtaşı bulunmaktadır.
Edremit – Bursa - Bilecik Karbonat Platformu’nun, çalışma alanına göre konumu göz önüne alındığında,
çalışılan havza ve yamaç çökellerinin, bu platformun güneyinde Jura – Kretase zamanında bulunun bir
okyanusa bakan ve bu platformdan beslenen şelf yamacı – havza ortamını temsil ettiği düşünülmektedir.
Bu birimlerin üstüne bindiren sığ platform karbonatlarının varlığı, çalışma alanının İzmir-Ankara-Erzincan
(İAE) kenet kuşağının güneyinde yer almış olması ile birlikte değerlendirildiğinde, Edremit-Bursa-
Bilecik Karbonat Platformu kenar ve yamaç çökellerinin, İAE okyanusunun kapanmasına bağlı olarak
önemli bir deformasyon ve kısalma gösterdiği anlaşılmaktadır.
This study focuses on the biostratigraphy, microfacies analyses and the tectonic interpretation
of an Upper Jurassic – Lower Cretaceous carbonate succession widely exposed in a tectonic
klippe of the Sakarya Zone, north of Sivrihisar region (Eskişehir). For this purpose two stratigraphic
sections were measured (925 m thick in total) along the carbonate rocks that crop
out north of the Dümrek village.
According to the biozonation and the microfacies types, two coeval but dissimilar depositional
domains, separated by an overthrust, have been detected along the measured sections. The one
on the southern part shows a slope to basin facies and is characterized by the Kimmeridgian
– Berriasian Yosunlukbayırı Formation and the overlying Valanginian Soğukçam Limestone.
Within these deposits the following biozones were defined: Globuligerina oxfordiana – Mohlerina
basiliensis Zone (Kimmeridgian), Crescentiella morronensis (Saccocoma subzone) Zone
(lower Tithonian), Protopeneroplis ultragranulata Zone (upper Tithonian), Crassicollaria
(massutiana subzone) Zone (uppermost Tithonian), Calpionella (alpina, Remaniella and elliptica
subzones) Zone (lower Berriasian), Calpionellopsis (simplex and oblonga subzones)
Zone (upper Berriasian) and Calpionellites (darderi subzone) Zone (lower Valanginian). The
Jurassic – Cretaceous boundary is located at the base of the Calpionella Zone. This succession
is overthrusted from north to south by a thin slice of the Berriasian Yosunlukbayırı Formation
and an overlying thicker slice consisting of the Kimmeridgian Günören Limestone which is a
part of the Edremit-Bursa-Bilecik Carbonate Platform. Within the Günören Limestone, Labyrinthina
mirabilis – Protopeneroplis striata (Kimmeridgian) Zone was recognized. A much
thinner section measured to the north of these successions, consists of the Yosunlukbayırı Formation
of early Berriasian age deposited on the slope and the basinal Soğukçam Limestone.
The boundary of these two formations is probably tectonic.
If the position of the studied sections with respect to the Edremit – Bursa - Bilecik Carbonate
Platform is considered, the studied basin and slope facies should have represented the southern
platform margin and slope environments of this carbonate platform that had faced an
ocean to the south during the Jurassic – Cretaceous. The slope and basinal facies (the Yosunlukbayırı
Formation and the Soğukçam Limestone) overthrusted by the shallow marine deposits
(Günören Limestone) in a region situated to the south of the main İzmir-Ankara-Erzincan
(İAE) suture suggests an important disruption and shortening of the Edremit-Bursa-Bilecik
Carbonate Platform margin and slope deposits related to the closure of the İAE ocean