Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. ULUSAL DENİZ BİLİMLERİ KONFERANSI, İzmir, Türkiye, 9 - 12 Mayıs 2018, ss.26-27
İstanbul Boğazı Fitoplankton Dinamikleri
Zahit UYSAL1, Süleyman TUĞRUL1, Ahsen YÜKSEK2
1Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Deniz Bilimleri Enstitüsü, Erdemli, Mersin
2İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, Vefa, İstanbul
Sorumlu yazar e-posta: uysal@ims.metu.edu.tr
Marmara Deneyi (MAREX & PERSEUS) kapsamında İstanbul Boğazı Karadeniz girişine yakın tek istasyonda 14 Haziran 2012 – 14 Haziran 2013 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversite’leri Deniz Bilimleri Enstitüleri arasında ortaklaşa biyolojik ve kimyasal parametreleri kapsayan İstanbul Boğaz’ı yüzey suyu örnekleme programı yürütülmüştür. Ayda iki kez olmak üzere yüzeyden alınan fitoplankton örneklerinde tür kompozisyonu ve sıklıkları çalışılmıştır. Fitoplankton örnekleri çöktürme silindirleri kullanılarak ters bakan mikroskopta incelenmiştir. Buna ek olarak, yüzey besin tuzları (toplam fosfor, fosfat, nitrat, nitrit, amonyum, silikat) ve klorofil a ölçümleri için su örnekleri alınmıştır. Bir yıllık izleme döneminde 51 farklı cinse ait 96 tür tanımlanabilmiştir. Genelde yıl boyu fitoplankton gruplarının dağılımına bakıldığında sayıca diyatomlar diğerlerine oranla daha baskındır. Toplam sıklığa diyatomlar %65.0, kokkolithoforidler %33.0 ve dinoflagellatlar %2.0 katkıda bulunmuşlardır. Sıklıkla gözlenen türler arasında diyatom Pseudo-nitzschia delicatissima (Cleve) Heiden, 1928, Chaetoceros curvisetus Cleve, 1889, Skeletonema costatum (Greville) Cleve, 1873, Dactyliosolen fragilissimus (Bergon) Hasle, 1996, Nitzschia tenuirostris Mer, Nitzschia longissima (Brebisson) Ralfs, 1861, Chaetoceros neogracile S.L. Van Landingham, 1968, ve kokkolithoforid Emiliania huxleyi (Lohmann) W.W. Hay & H.P. Mohler, 1967 sayılabilir. Populasyon sıklığı en düşük 6.6 × 104 hücre/litre (13 Ağustos 2012) ve en yüksek 7.4 × 106 hücre/litre (14 Mayıs 2013) arasında değişmiştir. Yaz döneminde diyatom ve kokkolithoforidler eşit oranlarda baskın grupları oluşturmuştur. Güz döneminde kokkolithoforid Emiliania huxleyi baskın türü oluşturmuştur. Kış ve ilkbahar dönemlerinde ise diyatomlar baskın grubu oluşturmuştur. Dinoflagellatlar ise her iki diğer gruba karşın sayıca en düşük düzeylerde temsil edilmişlerdir. Komünite Kasım-Aralık ve Mayıs-Haziran dönemlerinde türce en zengin, Ağustos 2012’de ise türce en fakir düzeylerde gözlenmiştir. Yıl boyunca yüzey nitrat, nitrit ve fosfat derişimleri sırası ile 0.07 – 5.04, 0.02 – 0.56 ve 0.02 – 0.54 M aralıklarında değişmiştir; yıllık ortalamaları sırasıyla 1.23, 0.13 ve 0.12 M olarak hesaplanmıştır. Toplam fosfor, reaktif silikat ve amonyum konsantrasyonları yıl boyunca 0.29 – 1.30, 0.21 – 8.32 ve 0.08 – 14.24 M aralıklarında değişmiştir; yıllık ortalamaları sırasıyla 0.56, 2.17 ve 3.40 M olarak hesaplanmıştır. Yüzey klorofil a konsantrasyonu 0.11 – 1.44 g l-1 aralığında değişmiş olup yıllık ortalama seviyesi 0.47 g l-1 olmuştur. Fitoplankton yoğunluğuna paralel olarak yüksek klorofil a seviyeleri kış & ilkbahar dönemlerinde gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Fitoplankton, İstanbul Boğazı.