Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Katılımlı 75. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye, 10 - 14 Nisan 2023, ss.404
Öz
Yerbilimleri ve diğer birçok disiplin gibi arkeoloji alanında da
radyojenik izotop jeokimyasından yararlanılmaktadır. Radyojenik
izotop jeokimyası verileri, eski uygarlıkların yaşam şekilleri ve
koşulları ile farklı bölgelerle ilişkileri konularında önemli veriler
sağlayabilmektedir. Bu verilerin değerlendirilmesi, temel olarak
arkeolojik malzemelerin radyojenik izotop oranlarının farklı kaynak
alanlarıyla veya farklı malzeme gruplarıyla karşılaştırılmasına
dayanır.
Bu kapsamda; kurşun izotop analizleri eski uygarlıkların kullandığı
araç ve malzemelerin izotopik karakterinin ortaya konulmasıyla,
bazen muhtemel kaynaklar saptanırken bazen de ticari yollara
ilişkin bilgiler elde edilmesini sağlayabilmektedir. Bunun
yanısıra, stronsiyum izotop oranları insan ve hayvan diş ve kemik
örneklerinde de ölçülebildiğinden insan-doğa ilişkisinin ortaya
konulmasında güçlü bir araç olabilmektedir.
Ancak radyojenik izotop jeokimyası verilerinin arkeolojik
çalışmalara doğru yönde destek verebilmesi için önemli
noktalar vardır. Bunlar başlıca; örnekleme stratejisi, radyojenik
izotop analizleri öncesindeki çalışmaların (saha jeolojisi ve
laboratuvar çalışmaları vb.) planlanması ve amaca uygun
bir şekilde gerçekleştirilmesi, elde edilen radyojenik izotop
jeokimyası verilerinin, mevcutsa duraylı izotop analiz verileri ile
deneştirilmesi ve tüm analitik verilerin arkeolojik bulgularla birlikte
değerlendirilerek arkeolojik çerçevenin ortaya konulabilmesidir.
Sunum kapsamındaki verilerin bir kısmı 117K382 numaralı
TÜBİTAK Projesi kapsamında elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Arkeoloji, radyojenik izotop jeokimyası,
kurşun, stronsiyum
Abstract
Like geosciences and many other disciplines, radiogenic isotope
geochemistry is also used in the field of archaeology. Radiogenic
isotope geochemistry data can provide important data on the life
styles and conditions of ancient civilizations and their relations
with different regions. Evaluation of these data is mainly based
on comparison of radiogenic isotope ratios of archaeological
materials with different source regions or different material groups.
In this context, lead isotope analyses can sometimes provide
information about commercial routes while determining possible
sources by revealing the isotopic character of tools and materials
used by ancient civilizations. Additionally, since strontium isotope
ratios can be measured in human and animal bone samples, they
can be a powerful tool in revealing the human-nature relationship.
However, there are important points during the application of
radiogenic isotope geochemistry data to support the archaeological
studies in the right direction. These are mainly; the sampling
strategy, to plan and purposefully carry out studies (field geology
and laboratory studies, etc.) prior to radiogenic isotope analyses,
to correlate the obtained radiogenic isotope geochemistry data
with stable isotope analyses data, if available, and to evaluate all
analytical data together with archaeological findings in order to
present the archaeological framework. Some of the data within
the scope of the presentation were obtained within the scope of
TÜBİTAK Project numbered 117K382.
Keywords: Archaeology, radiogenic isotope geochemistry, lead,
strontium