Akademik Veri Yönetim Sistemi
7. Deneysel Bilişsel Psikoloji Sempozyumu, Gazimagusa, Kıbrıs (Kktc), 5 - 06 Ekim 2023
Diğerlerinin zihinsel durumlarını anlama becerisi ile metaforların
işlenmesi arasında bir bağlantı olduğu kanıtlanmış olsa da zihin kuramı
müdahalesinin metafor anlayışını geliştirmedeki etkisi henüz keşfedilmemiştir.
Bu araştırma boşluğunu gidermek için, bu çalışma, Türkçe konuşan 4;00-4;06 ve
5;00-5;06 yaş aralığındaki okul öncesi çocukların (deneysel grup için N = 44;
kontrol grubu için N = 28) devinim içeren metaforik ifadeleri (örn., sevinçten uçmak, çenesi düşmek, vb.)
anlama yetilerinde 6 haftalık bir zihin kuramı müdahalesinin etkisini rastgele
kontrollü bir tasarım kullanarak incelemiştir. Zihin kuramı eğitiminde,
müdahale grubundaki çocuklara zihinsel durum ifade eden eylemlerin (örn., düşünmek, inanmak, korkmak) yer aldığı
hikayeler okunmuş ve bu terimlerle ilgili sözel interaktif oyunlar oynanmıştır.
Çocukların metaforları işleme yetilerini ölçmek için jest temelli sözel
yetilere dayanmayan değerlendirme ve açıklama gerektiren sözel değerlendirme
araçları kullanılmıştır. Müdahaleye ek olarak, çeşitli bilişsel ve dilsel
faktörlerin (baskılama yetisi, işler bellek, birinci düzey ve ikinci düzey zihin
kuramı, alıcı ve ifade edici kelime dağarcığı) metaforların işlenmesi
üzerindeki potansiyel etkileri incelenmiştir. Karma etkili çoklu-nominal
lojistik regresyon analizi, yaş ve birinci düzey zihin kuramının çocukların
metaforik jest ve açıklamalarının tek önemli yordayıcısı olarak ortaya
çıktığını göstermiştir. Bu bulgu, 4 yaşındaki çocukların metaforları kelimelerin
gerçek anlamlarına bölerek çözümleme eğilimi gösterdiklerini (örn., sevinçten uçmak: kuş gibi kollarını
çırpmak) ancak 5 yaşındaki çocuklarda bu çözümlemenin doğrudan mecazi bir
yorumla sonuçlandığını ortaya koymuştur (örn., sevinçten uçmak: gülümsemek). Ayrıca, birinci düzey zihin kuramı
becerileri gelişmiş olan çocukların bu ifadelerin arkasındaki imgesel anlama
daha kolay ulaştıkları gözlemlenmiştir. Bu bulgu, zihin kuramı müdahalemizin
sonuçları tarafından da desteklenmiştir; müdahale eğitimine katılan çocukların,
kontrol grubuna kıyasla, sadece zihin kuramı becerilerinde değil, aynı zamanda
metaforları işleme performansında da dikkate değer iyileşmeler sergilediğini
göstermiştir. Bu sonuçlar, özellikle metaforik ifadeleri anlama alanında,
çocukların dil ve bilişsel gelişimini zenginleştirmek için zihin kuramı müdahalelerini
eğitim ortamlarına değerli bir strateji olarak dahil etmenin önemini
vurgulamaktadır.