Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Ulusal Çevreci Beşerî Bilimler Konferansı, 25 - 26 Temmuz 2023, ss.2
Bu araştırmanın amacı Türkiye kültürüne duyarlı bir çevreci davranış ölçeği geliştirmektir. Bu
doğrultuda iki çalışma gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin faktör yapısının belirlenmesini amaçlayan
ilk çalışmada (Ntoplam = 454, Nkadın = 343, Nerkek = 107, Ndiğer = 42, Ortyaş = 21.59, SSyaş = 2.24)
Varimax eksen döndürmesi ile bir dizi temel bileşenler analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda
varyansın %58.68’ini açıklayan toplam 18 maddelik dört faktör (α = .88) elde edilmiştir.
Toplam varyansın %33.11’ini çevre bilinci (5 madde; α = .80), %10.49’unu atık azaltma (5
madde; α = .74), %7.93’ünü kolektif eylem (2 madde; α = .82) ve %7.15’ini tüketim tercihleri
(6 madde; α = .80) açıklamaktadır. Uyum geçerliliği için Çevre Tutum Ölçeği (Akkuş, 2020)
ve Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği (Dunlap ve Van Liere, 1978; Bektaş ve Şirin, 2018)
kullanılmış ve her ikisiyle de pozitif bir ilişki saptanmıştır; sırasıyla r = .33, ve r = .17, p <.001.
İlk çalışmada elde edilen faktör yapısının sınanması için gerçekleştirilen ikinci çalışmada 293
(Nkadın = 260, Nerkek = 33, Ortyaş = 22.32, SSyaş = 3.84) Yapı geçerliliğinin test edilmesi amacıyla
gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör analizinde dört faktörlü yapının veriye yeterli düzeyde uyum
gösterdiği [χ2 (128, N = 293) = 268, p < .01, χ2/df ≌ 2,08, RMSEA = .06, SRMR = .07, AIC =
13144, CFI = .93] ve uyum göstergelerinin alternatif model olarak test edilen tek faktörlü yapıya
[χ2 (135, N = 293) = 830, p < .01, χ2/df ≌ 6.14, RMSEA = .01, SRMR = .09, AIC = 13691 CFI
= .65, GFI =.59] kıyasla daha iyi olduğu görülmüştür Δχ2 (7, N = 293) = 80.29, p < .001. Uyum
geçerliliğinin sınanması amacıyla gerçekleştirilen korelasyon analizinde ölçeğin çevresel kaygı
(r = .41, p <.01) ve çevresel adalet inancı (r = .23, p < .001) ile beklendiği üzere pozitif yönlü
ilişkilere sahip olduğu görülmüştür. Bu analizler ölçeğin Türkiye kültürü için güvenilir ve
geçerli olduğunu göstermektedir.