Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, 3 - 05 Mayıs 2021, ss.51
yaklaşımların oluşmasında ve çeşitlenmesinde öncü olmuştur. Kent, değişmeyen, katı veya statik form örüntülerinin aksine, her karşılaşmada farklı deneyimler sunabilen canlı bir organizmadır. Bu değişken yapı, kenti sürekli keşfedilecek mekanlar bütünü halinde sunmaktadır. Güncel nörobilim çalışmalarının da gösterdiği üzere, mekan ile her karşılaşma duygusal uyarımlara neden olabilmektedir. Bütün bunlar göz önüne alındığında kentsel morfoloji çalışmalarında kentin karmaşık ve dinamik yapısını yenilikçi bakış açılarıyla incelemek, değişkenlik halinin ihtiyaçlarını da karşılayacaktır. Değişim hareketle ilişkilidir. İnsanın, mekanla duyusal olarak etkileşimde olabilmesi için mekânı hissetmesi, içinde bulunması ve hareket etmesi gerekir. Mekânın ve hareketin birlikteliği üçüncü boyut algısını inşa eder. Bu bağlamda, kineastetik deneyim güncel morfoloji çalışmalarına girdi olarak incelenecektir. Kentsel morfoloji yazınında kuşbakışı, tepeden bir anlayış hakimken, içeride olma hali çok fazla yer bulamamıştır. Oysa, kentsel dokuda üçüncü boyut, kent algısının şekillenmesinde önem kazanmaktadır. Yapıların birbiriyle, kent adalarıyla ve sokakla kurdukları ilişkinin ara yüzü üçüncü boyuttur. Aynı zamanda insan davranışını yönlendiren, kinestetik hissi ve hareketi oluşturan bu yaklaşım, kent elemanlarının çok boyutlu ve ilişkisel bir bağlamda ele alınmasını sağlayacaktır. Kinestetik deneyimi yaya, gezgin ya da turist üzerinden düşünmek, bu kurguyu algıya dayandırmak ve kentsel deneyim olarak sunmak zengin bir tartışma temeli oluşturacaktır. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda çalışmanın temel amacı, kent dokusunda üçüncü boyutun kentsel algı üzerindeki etkisini ve bunun biçimlerini ortaya koymaktır. Bu çalışma İtalya’nın Roma kentinde bir yeniden okuma yaparak, kinestetik deneyimin ürettiği kavramsal çerçeveyi ve kavramlar setini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu yöntemin bir aracı olarak, neredeyse tek tipleşen turistik haritalar ile kenti kinestetik deneyimleyenlerin ‘algısal morfolojisi’ arasında yürüme rotaları ve alan fotoğrafları üzerinden bir karşılaştırma yapılacak, böylece yazında sürekli bahsi geçen söylemlere ek olarak, gündelik hayatın içinden (kentin içinden, gezginin gözünden) ayrıntılar morfolojinin kavram setini güçlendirecektir. Sonuç olarak bu çalışma, yaya deneyimden yola çıkarak hareketi yönlendiren morfoloji elemanlarının, gözlemci bakış açısıyla haritalanması metodu kullanılarak morfoloji yazınına ihtiyaç duyduğu güncel kavram setini sunacaktır. İçinde yaşadığımız kentleri bizim için ilgi çekici yapan ve dikkatimizi çeken özellikleri böylece daha anlamlı hale gelecektir.
Anahtar Kelimeler: kinestetik, kent formunda dikey boyut, kentsel algı, kent gezgini