Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı III. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2021, ss.917-930
Ekonomik, teknolojik ve kültürel değişiklikler doğrultusunda geleneksel kent-kır sınırlarının ortadan kalktığı, kentselliğin ağ ve düğümler vasıtasıyla daha geniş ölçeklerde gerçekleştiği kabulleri ortaya çıkmıştır. Yerleşme sistemleri ve kent-bölgeler doğa bilimlerine bağlı sosyal bilimler epistemolojisi doğrultusunda kendini organize eden, açık sistemler olarak tanımlanmaktadır. Kaotik bir yapıya sahip, doğrusal olmayan ve Öklid geometrisine indirgenemeyen yerleşme örüntüsünün nasıl temsil edileceği literatürde önemli bir çalışma alanı olarak görülmektedir. Kenti karmaşık bir sistem olarak elen alan yaklaşımlar arasında yer alan fraktal analiz; düzensiz, parçalı, kırıklı formları düşünmek, betimlemek ve hesaplamak için kullanılan bir matematiksel araçtır. Yerleşimleri kent-bölge sistemi olarak ele alan yaklaşımlar literatürde kısıtlıdır. Türkiye çalışmaları ise yerleşmelerin eski tarihli görsellerinin teminin güçlüğü nedeniyle güncel ve kısa geçmişe dayanan kent ve kent parçalarını ele almıştır. Bu çalışmada İzmir’in bir kent bölge olarak karmaşıklık kuramı bakış açısıyla zamana bağlı yerleşme sistemi ve mekânsal örüntüdeki değişikliklerinin 20. Yüzyıl ortasından itibaren ele alınmak üzere tespiti amaçlanmıştır. Kentsel dokular ve kent sistemleri yapıları gereği ölçeğe duyarlı olduklarından geniş bölge (extended region) ve çekirdek bölge (core-region) olmak üzere iki ölçek tespit edilmiştir. Kent-kır ve bölgenin sınır tespitlerindeki bulanıklık nedeniyle çalışmada fraktal bir yapıya sahip olan ulaşım sistemi analiz edilmiştir. Bu kapsamda çekirdek bölge için Harita Genel Müdürlüğünden ve geniş bölge için Karayolları Genel Müdürlüğünden temin edilen haritalar üzerinden 1950li yıllardan günümüze kadar İzmir kent-bölgesinin fraktal boyut değişimi, nüfus ve morfolojik gelişme eğilimleri irdelenmiştir.