Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Gelişim Psikolojisi Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 10 - 11 Eylül 2024, ss.138, (Özet Bildiri)
Anneannelik ve anneannelik deneyiminin, anneannelerin iyi oluşu ve yaşam kalitesi için önemli kavramlar olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda anneannelik kavramını ve bu deneyimin detaylarını tanımlamak oldukça önemlidir. Mevcut çalışma, nitel bir araştırma özelliği taşıyarak Türkiye’de anneannelik kavramını keşfetmeyi amaçlamıştır. Çalışma kapsamında 48-72 ay arası torunu olan anneanneler ile yarı yapılandırılmış çevrimiçi görüşmeler yapılarak “Anneannelik nedir?”, “Anneanneliğin olumlu yanları nelerdir?” ve “Anneanneliğin olumsuz yanları nelerdir?” sorularına yanıtlar aranmıştır. Çalışmaya yaşları 49 ile 70 arasında değişen 41 anneanne (Ort = 59.29, SS = 4.81) katılmıştır. Sorulara verilen yanıtlar tematik analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Anneannelik nedir sorusuna verilen yanıtlar üzerinden 6 ana tema bulunmuştur. Bu temalar, %43,33 oranında anneannelerin “olumlu duyguları üzerinden tanımlamaları”, %18,89 oranında “çocuklarına kıyasla daha iyi bir deneyim oluşu üzerinden tanımlamaları”, %16,67 oranında “hayatın anlamı üzerinden tanımlamaları”, %12,22 oranında “görevleri üzerinden tanımlamaları”, %5,55 oranında “ileri derece annelik üzerinden tanımlamaları” ve %3,33 oranında “anneanneye iyi gelmesi üzerinden tanımlamaları” şeklindedir. Anneanneliğin olumlu yanları olarak belirtilen yanıtlara göre ise 4 ana tema bulunmuştur. Bu temaların, %42,25 oranında “torun ile etkileşimler”, %42,25 oranında “toruna yüklenen anlam ve duygular”, %8,45 oranında “torunun anneanneye iyi gelmesi” ve %7,04 oranında “anneanneliğin her şeyi” şeklinde olduğu bulunmuştur. Son olarak anneanneliğin olumsuz yanları olarak verilen yanıtlar inceliğinde 41 anneannenin %51,22’si anneanneliğin olumsuz bir yanı bulunmadığı cevabını verirken, %48,78 anneannenin yanıtları üzerinden 5 ana tema bulunmuştur. Bu temalar %33,33 oranında “olumsuzluk deneyimleme”, %20,83 oranında “torunu şımartma”, %20,83 oranında “yorulmak”, %16,67 oranında “yaşlı olmak” ve %8,33 oranında “sorumluluk yüklenmesi” şeklinde görülmüştür. Nitel yöntem kullanılarak elde edilen bulgular, Türk kültüründe anneannelik konusunda önemli çıkarımlar sağlayarak yeni çalışmalar için zemin oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: anneannelik, anneanne, torun
Grandmotherhood and related experiences are important for grandmothers’ well-being and quality of life. Defining the “grandmotherhood” concept and further details of such experience is critical in this sense. The current study, as qualitative research, aimed to explore the concept of grandmotherhood in Türkiye. Online semi-structured interviews with maternal grandmothers with 48-72-month-old grandchildren were completed, and participants answered the following questions: What is Grandmotherhood? What are the Positive Sides of Grandmotherhood? What are the Negative Sides of Grandmotherhood? Forty-nine grandmothers (Agemean = 59.29, SD = 4.81, with a range of 49-70) participated, and their answers were examined via thematic analysis. Considering the answers to the definition of grandmotherhood, six main themes were defined: 43.33% of grandmothers defined it over “positive emotions”, 18.89% defined it as a “better experience compared to the one with their children”, 16.67% defined it over “meaning of life”, 12.22% defined it over “their duties”, 5.55% defined it as “advanced motherhood” and 3.33% defined it as “being good for themselves”. Regarding the positive sides of grandmotherhood, four main themes were formed. 42.25% of grandmothers reported “interactions with grandchildren” and 42.25% mentioned “meaning and feelings for grandchildren”. 8.45% stated “grandchildren are good for them” and 7.04% defined “everything about grandmotherhood”. Finally, considering the negative sides of grandmotherhood, 51.22% of 41 grandmothers answered there was nothing negative about it, and 48.78% revealed five main themes. 33.33 of them mentioned “experiencing negativity”, 20.83% defined “spoiling grandchildren”. 20.83% of them reported “getting tired” 16.67 stated “being old”, and 8.33% mentioned “shouldering the responsibility.” These findings provide a basis for further studies, revealing grandmotherhood in Turkish culture.
Keywords: grandmotherhood, grandmother, grandchildren