Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çevre Psikolojisine Giriş, Doç. Dr. Cihat Yaşaroğlu, Editör, Nobel Yayınevi, Ankara, ss.207-236, 2020
Bu bölümde ilk olarak bireylerin yaşamları boyunca aldıkları kararlarda, etrafındaki olaylara ve durumlara karşı tutundukları tavırlarda, yaptığı eylemlerde kendilerine rehberlik eden prensipler olan ve bireyi ulaşmak istediği hedeflere motive eden temel insani değerler (Schwartz, 1992) anlatılmıştır. Schwartz’ın (1992) iki boyutta tanımlamış olduğu 10 değer tipinin çevreci tutum ve davranışla ilişkisi incelenmiş, kişinin hem tanıyıp kendisini yakın hissettiği (iyilikseverlik) hem de dünya üzerinde tanımadığı tüm insanların ve doğal çevrenin iyiliğini düşünen (evrenselcilik) öz-aşkınlık değerlerinin çevreci tutum ve davranışı açıklamada daha başarılı olduğu gösterilmiştir. Schwartz’ın (1992) öne sürmüş olduğu bu temel insani değerlerin yanı sıra bazı araştırmacılar (bkz. Stern, 2000; De Groot ve Steg, 2007) çevreci davranışın altında yatan mekanizmaları daha iyi anlayabilmek adına çevreci değerleri literatüre kazandırmış ve bu değerlerin öz-aşkınlık değerlerinden ampirik olarak ayrılabileceğini kanıtlamışlardır.
Çevreci davranışta değerlerin rolü okuyucuya aktarıldıktan sonra çevreci davranış tanımlanmış ve bireyleri çevreci davranmaya yönlendiren faktörlere değinilmiştir. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda çevre sorunları hakkında bilgi sahibi olma, değerler, siyasi görüş gibi birçok etmenin bireylerin çevreci tutumlar almalarında ve çevre adına hareket geçmelerinde önemli olduğu belirtilmiştir.
Bölümün son kısmında ise çevreci davranışın belirleyicilerini içerisinde barındıran kuramsal perspektifler aktarılmıştır. Bu kuramsal modellerden bir kısmı tutumların (bkz. Planlı Davranış Kuramı), bir kısmı ahlaki normların (bkz. Norm Aktivasyon Modeli, Değer-İnanç-Norm Çevrecilik Modeli) çevreci niyet ve davranışlardaki önemini vurgulamıştır. Bazı araştırmacılar ise daha önceki modellerdeki değişkenleri ve bu modellerde kullanılmayan ama davranışa önemli etkisinin olduğu gösterilen değişkenleri ele almış ve yeni çevreci modeller (bkz. Çevresel Sorumlu Davranış Modeli, Çevreci Davranış Modeli) geliştirmişlerdir.