Research Information System
X. Ulusal Sosyoloji Kongresi, İstanbul, Turkey, 20 - 22 September 2023, pp.335, (Summary Text)
Ultrason teknolojileri görünmeyeni görülür, bilinmeyeni tahmin edilebilir kılar; bedeni, ötesi görülebilen şeffaf bir varlık olarak kurgularken, insanın dünyayla ilişkilenme biçimlerini dönüştürür. İnsan ve insan olmayanın ilişkisi içinde görmek ve bilmek, görselliğe dayalı yeni hakikat rejimi çerçevesinde yeniden kurgulanır. Bilmenin görmekle iç içe geçmesiyle medikal alan görüntüleme teknolojilerine bağlı hale gelir. Bu bağlamda ultrason yalnızca yeni toplumsallıklar teşkil etmekle kalmaz, aynı zamanda tüm sosyal alanlar gibi iktidar ilişkilerini de içinde barındırır; zira iktidar bilgiye ilişkindir. Bu doğrultuda ultrason aracılığıyla tıbbi ethos ve hekimlik pratiği dönüşür. Teknolojilerin ve bilimlerin nötr olduğuna ilişkin söylemin meşru kıldığı ideoloji, teknolojilerin failliğini gizleyerek bilimsel olanı içinde bulunduğu sosyo-politik bağlamdan ayrı konumlandırır. Halbuki ultrason aracılığıyla iktidar ilişkileri şekillenirken, tıbbi uzmanlıkların sorumluluk alanları, branşların hiyerarşik konumları ve tıbbi becerinin tanımı değişir. İstenen görüntüye erişmek için doğru açı ve frekansla ‘prob’un kullanılması gerekliliği, tetkik sonucunu hekimin cihazı kullanma kabiliyetine ve cihazın kalitesine yakından bağlı kılar. Bu bağlamda ultrason pazarlayıcıları ve eğitimcileri, sigorta şirketleri, dernekler gibi yeni aktörler alana dâhil olur. Dolayısıyla ultrason tekniği, görmenin bilmek olduğu modern ve rasyonel idealler üzerine kurulu olsa dahi, iktidar ilişkilerini ve piyasa koşullarını içinde barındırmasıyla nötr değildir. Öylesine ki ultrasonu kullanan ve kullanmayan branşlar bilimsel niteliklere göre değil, bu iktidar alanındaki çeşitli çatışma ve uzlaşma stratejileri doğrultusunda şekillenir. Bu kapsamda ultrason teknolojilerini kullanan çeşitli tıp uzmanlık alanlarından 27 hekimle yarı-yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Araştırma, teknolojilerin failliğini ultrason örneği üzerinden saptamaya özen gösterirken insan-insan olmayan etkileşimlerinin arz ettiği yeni toplumsallıkların iktidar yapılanmalarını Türkiye örneğinde somutlaştırmayı hedeflemektedir.