Uluslararası Düzen ve Kemalist Kalkınma Stratejisi Üzerine Bazı Düşünceler (1923-1938)


Creative Commons License

Türkeş M.

Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.22, sa.Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, ss.453-477, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 22 Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.21547/jss.1357448
  • Dergi Adı: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.453-477
  • Orta Doğu Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Kemalist kalkınma stratejisi eski uluslararası düzenin yıkılıp yenisinin inşa edildiği zaman diliminde uygulamaya konmuştur. Siyaset bilimi ve iktisat tarihi disiplinlerinin ortak alanına giren Kemalist kalkınma stratejisi bağlamı bakımından uluslararası ilişkiler disiplininin de bir sorunsalıdır. Bu nedenle esas itibarıyla makale disiplinlerarası bir sorunsalı ele almaktadır. Kemalist kalkınma stratejisi uygulandığı dönemde olduğu gibi günümüzde de dikkatleri üzerine çeken bir konudur. Bu makale dört soruya yanıt vermeyi hedeflemektedir. İlki, uluslararası düzen değişimi ile Kemalist yönetimin iktidara yükselişi ve uyguladığı kalkınma stratejisi arasındaki ilişkiyi irdelemektir. Makale uluslararası düzen değişiminin neleri ihtiva ettiğini betimlemekte ve asker-sivil bürokratlardan oluşan Kemalist yönetimin iktidara yükselişini tarihsel bağlamı içinde irdelemektedir. İkincisi, Kemalist yönetimin 1923’ten 1938’e kadar uyguladığı iktisat politikalarının tarihsel bağlamı içinde zaman dilimlerine ayrılmasının gerekçelerini ve uygulanan stratejinin temel özelliklerini ana hatlarıyla ortaya koymaktır. Bu konuda yapılan çalışmaların büyük çoğunluğuna göndermeler yapan makale iki ana soruyu gündeme getirmektedir. Kemalistler ithal ikameci sanayileşmeyi öngören kalkınma planını ne zaman ve hangi kavşakta uygulamaya koydular, sorusuna net cevap vermeyi hedeflemektedir. Üçüncüsü, Kemalist kalkınma stratejinin ana omurgasını oluşturan ekonomiye devlet müdahalesinin nasıl gerçekleştiğini sergilemektir. Dördüncüsü, Kemalist liderlik içinde devletçilik konusunda ortaya çıkan ayrışmanın nasıl yorumlanabileceğini tartışmaktır. Makalede tarihî bilgiler güncel yorumlarla yeniden irdelenmektedir. Makalenin esas amacı bütüncül bir analiz yapmaktır. Makale Kemalist kalkınma stratejisinin üçüncü bir yol olmadığını, kapitalist sitem içinde alternatif bir kalkınma stratejisi olduğunu savunmaktadır.
The Kemalist development strategy was put into practice at a time when the old international order was being destroyed and a new one was being constructed. The Kemalist development strategy, which belongs to the common field of political science and economic history, is also problematic for the discipline of international relations in terms of its context. Therefore, in essence, the article deals with an interdisciplinary problem. The Kemalist development strategy is a topic that attracts attention today as much as it did at the time of its implementation. This article aims to answer four questions. The first is to examine the relationship between the change of international order and the rise of Kemalists to power and the development strategy it implemented. The article analyzes what constitutes a change in the international order and examines the rise to power of the military-civilian bureaucratic elite, the Kemalists, in its historical context. Second, it outlines the rationale for dividing the economic policies implemented by the Kemalist administration from 1923 to 1938 into periods within the historical context and the main features of the strategy implemented. Referring to the vast majority of studies on this subject, the article raises an important question. It aims to provide a clear answer to the question of when and at what juncture the Kemalist administration implemented the development strategy that envisaged import-substitution industrialization. The third is to show how state intervention in the economy, which constituted the backbone of the Kemalist development strategy, was realized. Fourth is to discuss how the dissension within the Kemalist leadership over étatism can be interpreted. The article re- examines historical information with contemporary interpretations. The main purpose of the article is to provide a holistic analysis. The article argues that the Kemalist development strategy is not a third way, but an alternative development strategy within the capitalist system.