Bir Tipo-Morfolojik Okuma Aracı Olarak Atlas: Batı Ankara’nın Konut Tipleri Atlası İçin Bir Deneme

Parlak Temizel N. S., Çalişkan O., Balamir A., Atabaş M. K.

III. Kentsel Morfoloji Sempozyumu | Kent Morfolojileri: Kentsel Form Araştırmalarında Çok Boyutlu Yaklaşımlar, Ankara, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2021, ss.1137-1151

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Basıldığı Şehir: Ankara
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.1137-1151
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Çağdaş kentsel morfoloji yazını nicel ve nitel çok sayıda farklı araştırma yöntem ve aracını barındıran bir çeşitliliğe sahiptir. Farklı yöntemlerin kendine özgü ‘mekânsal okuma’ biçimlerini olanaklı kıldığı ön kabulü ile morfolojik araştırmalara yönelik yöntem arayışlarının ve bu yönde bir araştırma gündeminin, kentlerin içsel karakterlerine yönelik yeni bilgi temelinin de ortaya çıkmasına katkı sağlayacağı savlanabilir. Bu bağlamda bildiri, son yıllarda mekansal haritalama çalışmalarının yaygın çıktılarından biri olan kent atlaslarını kentsel morfolojinin gelişmekte olan alanlarından biri olan tipo-morfolojinin özgün bakış açısı ile Ankara konut gelişimi bağlamında yeniden ele almaktadır.

2019 tarihli “Alternatif Modellerin Açık Müze Alanı Ankara” başlıklı atölye çalışması çerçevesinde, Erken Cumhuriyet döneminden bu yana farklı konut üretim biçimlerinin sergilendiği başkentin baskın gelişim bölgesi olan Batı Ankara bağlamında üretilen konut tipleri atlasının çıktıları irdelenmektedir. Farklı konut dokularının dağılımı, kentteki göreli yoğunlukları ve örüntü özelliklerine odaklanan haritalama çalışması, derinliği merkezden 25 kilometreyi bulan bir alan içerisindeki konut dokularına ait yapı tiplerinin belirlenmesi ve görselleştirilmesi şek- linde gerçekleşmiştir. Haritalamaya konu olan başlıca konut tiplerinin bölge bütünü ve kent alt parçalarındaki içsel dağılımı özellikle tipolojik çeşitlilik ve morfolojik süreklilik bağlamında Ankara konut gelişimi üzerine bir dizi saptama ve yorumu olanaklı kılmaktadır. Bu bildiri kap- samında temel olarak ‘atlas’ın bir tipo-morfolojik araştırma aracı olarak işlevlendirilmesinin sağlayacağı olanaklar, tartışmaya açılmaktadır.

Çalışmada, çevrim içi harita ve uydu görüntülerini altlık olarak kullanan, basit grafik elemanlar yoluyla kişiselleştirilmiş haritalama çalışmalarının yapılmasını sağlayan ve izleyiciye statik haritaların aksine farklı ölçeklerde algılama olanağı sunan etkileşimli bir haritalama tekniği kullanılmıştır. Teknik, bu çalışma kapsamında alternatif bir haritalama ve morfolojik çözümleme yöntemi olarak önerilmektedir.

Söz konusu haritalama çalışması sonucu Ankara’nın konut gelişimi üzerine yapılmış olan değerlendirmede Türkiye’nin ana akım konut üretim biçimlerinin var olan kısıt ve sorunlarına yönelik eleştirel bir okuma tipo-morfolojik bir bakış açısı ile okuyucuya sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Konut, tipoloji, tipo-morfoloji, konut tipolojisi, haritalama, atlas, Ankara