İzmir Örneğiyle Bir Araştırma Projesinin Geliştirilmesi: Türkiye’de Değişen Yerleşme Örtüsünün Yorumlanması


Yetişkul Şenbil E.

Uluslararası Yerel Yönetimler, Demokrasi ve İzmir Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 15 - 17 Kasım 2018, ss.261-280

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İzmir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.261-280
  • Orta Doğu Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

1980 sonrasından başlayarak küreselleşme, teknolojik ilerleme, ekonomik, sosyal ve demografik değişimle birlikte coğrafi ve siyasi gelişmelerin de etkisiyle Türkiye’de mekansal örüntü değişmiştir. Bu değişim sürecinde yerleşim sistemindeki temel ana-kent/ çevre, kentsel/ kırsal, kent-merkezi/ kent-çeperi gibi ikilemler giderek ortadan kalkmış ve insanların mekanla kurduğu ilişkiler farklılaşmıştır. Yerleşmeler artık sadece sınırları belirgin olan yapılar bütünü ile değil çeşitli ölçeklerdeki, yoğunluklardaki ve işlevlerdeki ağların bütünü olmuştur. İnsanların, maddelerin ve enerjinin akışı yeni mekansal birimleri ortaya çıkarmış ve işlevsel, yönetsel ve idari düzenlemelere göre tanımlanan yerleşme sisteminde yerleşmelerin sırasını değiştirmiştir.

Bu makale, bu kapsamda akademi ve yerel yönetim işbirliğiyle hazırlanan çok ortaklı bir ulusal proje araştırmasını sunacaktır. 2017 yılında ‘Öncelikli Alanlar Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı’ kapsamında TUBİTAK tarafından ‘1003-SBB-KENT Türkiye’de Yerleşmeler Sistemindeki Dönüşüm’ konulu proje çağrısı yapılmıştır. ‘İzmir Örneği ile Türkiye’de Değişen Yerleşme Örüntüsünün Yorumlanması’ başlıklı proje önerimiz kabul edilmiş ve çağrı kapsamında desteklenmesi uygun bulunmuştur. Projemiz İzmir örneği üzerinden ülkemiz yerleşme sistemindeki değişiklikleri incelemek ve bu değişikliklerin mekansal karmaşıklık kavramları üzerinden belirleyicilerini tartışmak üzerine hazırlanmıştır. Bu makalede projemizin genel çerçevesi, ana temaları (kentsel çevre/ altyapı, kentsel ulaşım/ toplu taşım ve kentsel yenileme/ dönüşüm) kuram ile ilişkilendirilecek ve sonra yöntem ile neden İzmir örneği sorusu açıklanacaktır. 

After the 1980s, the settlement pattern of Turkey has transformed under the effects of globalization and technological advance as well as economic, social and demographic changes. In this transformation main urban divides like metropolitan-city/edge-city, urban/rural, city-center/urban-fringe are becoming less clear and losing their original significance. This new melded landscape re-characterizes the relationships between human and space. Settlements are no longer well defined entities with clear-cut boundaries, but rather they are urban networks at various sizes, densities and functions. In fact, the city sizes and their bounded regions were used to define the functional, governmental and administrative order. However, the flows of people, materials, and energy have changed the geography of regions and emerged new spatial units in the hierarchy of cities and towns.

This paper presents the framework of a research project, designed under a collaboration of academy and local government. Within the scope of the 1003 R&D Program in 2017, TÜBİTAK (The Scientific and Technological Research Council of Turkey) announced an urbanization call, ‘1003-SBB-KENT Settlement Pattern Transformation in Turkey’. Our project, titled as ‘Interpretation of Settlement Pattern Changes in Turkey via İzmir Case’ was approved to be supported. This project was proposed to investigate the evolution of settlements in order to determine the main factors of spatial changes and redefine the settlement pattern of Turkey. In this paper, the general framework and methodology of the project will be discussed. Three main themes (urban environment/ infrastructure, urban transportation/ public transit, and urban renewal/ transformation) will be explained within the context of the theory. The theoretical views and approaches will be evaluated in relation to İzmir metropolitan area.