Akademik Veri Yönetim Sistemi
Akkuş G., Gücü A. C. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2024
Denizler üzerindeki baskılar her geçen
gün artmakta ve bunun sonucunda da ekosistemler önemli değişimlere sahne
olmaktadır. Bu değişimler bilinse de pek çok yerde değişimin boyutları ve
değişime neden olan ana tehditler sadece tahmin edilmekte, durum net olarak
ortaya konulamamaktadır. Bunun başlıca nedenlerinden biri değişimleri ortaya
koyacak, özellikle değişim öncesi şartları gösterebilecek referans durumu da
içeren, uzun zaman serilerine dayalı veri setlerinin olmamasıdır.
Bu bağlamda Akdeniz, kapalı bir havza
olması ve medeniyet tarihi boyunca ağır kullanıma sahne olması nedeniyle iklim
değişimleri, yabancı tür baskısı, kirlilik, balıkçılık baskısı gibi tehditlerin
bir arada gözlenebildiği bir denizdir. Akdeniz’in Kuzeydoğu köşesi ise sayılan tehditlere
bağlı olarak ekosistemde meydana gelen değişimlerin en hızlı gözlendiği bölgelerdendir.
Bu bölgede ılıman karakterdeki ekosistem bir insan ömründen daha kısa bir
sürede subtropikal bir yapıya dönüşmeye başlamıştır.
ODTÜ-DBE 1980 yılından beri Kuzeydoğu
Akdeniz’de deniz araştırmaları gerçekleştirmekte ve hem balık/balıkçılık hem de
oşinografik veriler toplamaktadır. Önerilen bu proje kapsamında toplanacak güncel
verilerle eldeki demersal, pelajik balıklar ve hidrografi veri setlerinin 40
yıllık bir süreci kapsayacak hale getirilmesi hedeflenmektedir. Ekosistemin iki
önemli bileşeni olan balık ve hidrografiye ait bu uzunlukta bir veri seti
sayesinde Kuzeydoğu Akdeniz ekosistemindeki değişimlerin gidişatının
belirlenmesi açısından önemli ipuçlarının elde edilebileceği düşünülmektedir.
Balık topluluklarında gözlenen değişimlerin
Kuzeydoğu Akdeniz kıta sahanlığı üzerindeki tehditlerle ilişkilendirilerek modellenmesi
de ekosistemin tehditlere verdiği tepkiler konusunda öngörülerde bulunulmasına
olanak sağlayacaktır. Ayrıca, dönüşümün yönünün ve ekosistemin dışsal
faktörlere verdiği tepkinin sayısallaştırılabilmesi projenin nihai hedefi olan,
balıkçılık yoluyla sistemin manipüle edilebilmesinin araştırılmasına olanak
sağlayacaktır.
Bu kapsamda elde edilen tüm çıktıların
kullanılacağı modellerle mevcut balıkçılık düzenlenmelerinde yapılacak (zaman, mekân,
süre) değişimleri içeren senaryoların modeller üzerinden test edilmesi
hedeflenmektedir. Bu yolla geri dönüşü olmayan bu dönüşüm sürecine yön
verebilme olanakları araştırılacaktır.