Akademik Veri Yönetim Sistemi
SEVERCAN Y. C. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2024
Önerilen bu çalışma, proje yürütücüsüne disiplinler arası ortaklıklar kurarak kendisi için yeni olan ve yazında büyük eksiklikler barındıran “kent formu ve hava kalitesi”, “hava kalitesi ve astım” ve “kent formu ve astım” ilişkisi konularına yönelme imkanı sağlayacaktır. Çalışma, proje yürütücüsünün kendi uzmanlık konusu olan kent formu ve çocukların yer kullanımları konusunu, proje yürütücüsünün kendi uzmanlık konuları arasında yer almayan tıp alanındaki çocuk astımı ve çevre mühendisliği alanındaki hava kalitesi konularıyla bir araya getirmeyi amaçlamaktadır. Projenin çıkış noktası, hem dünyada hem de Türkiye’de astımlı çocuk sayısının yıldan yıla tehlikeli bir biçimde arttığının gözlemlenmesidir. Mevcut araştırmalar, artan hava kirliliğinin çocuk astımında önemli bir etken olduğunu göstermektedir. Ancak, kentsel planlama ve tasarım perspektifinden kent formu, hava kalitesi ve çocuk astımı ilişkisi üzerine yapılmış çalışmalar oldukça kısıtlıdır. Bu proje, çeşitli mezo ve mikro ölçek kent formu özellikleri, hava kalitesi ve çocuk astımı ilişkisini mahalle ölçeğinden ele alan ilk çalışma olma özelliği taşıyacaktır. Çalışma, şu temel araştırma sorularına cevap aramaktadır: (1) Çocukların yaşadıkları mahallelerin formu ile dış ortam hava kalitesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Hangi kent formu özellikleri hava kalitesini nasıl etkilemektedir? (2) Dış ortam hava kirliliği ile çocukların astımlı olmaları arasında bir ilişki var mıdır? Örneğin, bir mahalleden diğerine dış ortam hava kalitesi düştükçe astım belirtilerinin şiddeti de artmakta mıdır? (3) Mahalleden mahalleye mezo ölçek kent formu özellikleri değiştikçe mahallelerde yaşayan çocukların astım durumları ve şiddeti değişmekte midir? (4) Çocukların ev dışı açık alan kullanım davranışlarında dış ortam hava kalitesi ne derecede önemli bir faktördür? Bu soruların cevaplanması, varsa ele alınan mahallelerde sorunlu alanlar, bu alanların daha etkin kullanılabilmesi için hava kalitesinin iyileştirilmesi bağlamında nasıl dönüştürülmesi ve yeni inşa edilecek yerleşimlerde dış ortamdaki hava kalitesini arttırmak için ne tür planlama ve tasarım uygulamalarının yapılması gerektiği konusunda şehir plancıları ve tasarımcılarını yönlendirmeyi hedeflemektedir. Çalışma, Ankara’nın farklı kent formu özelliklerine sahip 8 mahallesinde gerçekleştirilecektir. Çalışma sonuçları, seçilen mahallelerde yaşayan 7-14 yaş çocukların ebeveynleri tarafından doldurulan anketlere, çocuklar tarafından doldurulan aktivite günlükleri ve haritalara ve seçilen mahallelerde kış ve sonbahar aylarında toplam 160 noktada gerçekleştirilecek NO2, O3 ve SO2 pasif örnekleme çalışmalarına ve PM2.5 ve PM10 ölçümünün yapılacağı gerçek-zamanlı hava kalitesi ölçümlerine dayanacaktır. Seçilen mahallelerin kent formu özellikleri Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak analiz edilecektir. Farklı kent formu özelliklerinin aldıkları değerleri gösteren haritalar, hava kalitesi ölçümleri sonucunda oluşturulacak kirlilik haritaları, ve çocukların açık alan kullanım ilişkilerini ve astım durumlarını gösteren haritalarla çakıştırılacaktır. Sorulan tüm araştırma soruları için istatistiksel analiz teknikleri kullanılacaktır. Çalışma sonuçları başta SCI ve SSCI indeksli dergiler, ulusal ve uluslararası konferanslar, bir doktora ve 2 yüksek lisans tezi ve mekânsal planlama ve tasarım ile ilgili kurumlarla raporlar aracılığıyla paylaşılacaktır.