Taş Dolgu Dalgakıranlarda Kullanılan Farklı Ünitelerin Ve Dizilimlerin Dalga Aşmasına Ve Kronman Duvarlara Etkiyen Kuvvetlere Etkisinin Modellenmesi


BAYKAL C. (Yürütücü), KISACIK D., ÖZYURT TARAKCIOĞLU G., GÜLER I., YALÇINER A. C.

TÜBİTAK Projesi, 2022 - 2025

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Nisan 2022
  • Bitiş Tarihi: Nisan 2025

Proje Özeti

Dalga aşması miktarlarının belirlenmesi ve kronman duvarlarının boyutlandırılması taş dolgu dalgakıranların tasarımının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Literatürde taş dolgu dalgakıranların koruma tabakasında kullanılan farklı ünitelerin yarattığı farklı pürüzlülük değerlerinin dalga aşmasına etkisi çeşitli deneysel çalışmalar ile incelenmiştir. Ancak, koruma tabakasında kullanılan ünitelerin farklı dizilimlerinin koruma tabakasının pürüzlülüğünde ve dalga aşması miktarlarında yarattığı farklılıklar ile ilgili bir çalışma yürütülmemiştir. Bununla birlikte, taş dolgu dalgakıranların koruma tabakasında kullanılan farklı ünitelerin ve ünite dizilimlerinin kronman duvarlara etkiyen kuvvetlere etkisi de detaylı incelenmemiş bir konudur. Projenin temel amacı koruma tabakasında kullanılan farklı ünitelerin ve ünite dizilimlerinin dalga aşması ve kronman duvarlara etkiyen kuvvetler üzerindeki etkisini sayısal modeller ile yüksek bir hassasiyetle çözümlenebilmesi için gerekli bilgiyi ve veri setlerini üretmektir. Projenin ilk bölümünde gerçekleştirilecek fiziksel model deneylerinde doğal taş, küp, antifer ve tetrapod ünitelerin ve bu ünitelerin farklı dizilimlerinin tekil dalga aşmasına ve kronman duvara etkiyen kuvvetlere etkisi incelenecektir. Böylece hem ifade edilen etkilerin boyutları deneysel olarak ortaya koyulmuş olacak hem de proje kapsamında geliştirilecek sayısal modelin uyumlandırılması ve doğrulanması için gerekli veri seti üretilecektir. Projenin ikinci bölümünde farklı ünitelerin ve ünite dizilimlerinin dalga aşması ve kronman duvarlara etkiyen kuvvetler üzerindeki etkisini incelemek üzere sayısal benzetim çalışmaları yürütülecektir. Taş dolgu kıyı koruma yapılarının sayısal benzetim çalışmaları için kullanılan öncelikli yaklaşım Hacim Ortalamalı Reynolds Ortalamalı Navier-Stokes (HORONS) denklemlerini çözen gözenekli ortam makro model yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda, koruma tabakasında kullanılan farklı ünitelerin ve ünite dizilimlerinin etkisi HORONS denklemlerindeki çeşitli direnç parametrelerinin uyumlandırılmasıyla çözüme yansıtılabilecektir. Sayısal benzetim çalışmalarının ilk aşamasında bu direnç parametrelerinin farklı koruma tabakası üniteleri ve ünite dizilimleri için uyumlandırılması hedeflenmektedir. Sayısal modelin uyumlandırılması ve doğrulanması için fiziksel model deneylerinde elde edilen veri kullanılacaktır. Sayısal benzetim çalışmalarının sonraki aşamasında ise kronman duvarına etkiyen kuvvetlerin sayısal model aracılığı ile hesaplanması yer almaktadır. Bu çalışmalarda kullanılacak olan sayısal model, sıkışan ve hapsolan havanın uyguladığı etki basıncını da hesaba katmaktadır. Bu sayede kronman duvarına uygulanan kuvvetlerin yüksek doğrulukta tahmini mümkün olacaktır. Yapılacak benzetim çalışmalarında farklı koruma tabakası ünitelerinin ve ünite dizilimlerinin kronman duvarına uygulanan kuvvetlere olan etkisi araştırılacak ve sayısal model fiziksel model deneylerinde gerçekleştirilecek basınç ölçümleri kullanılarak doğrulanacaktır. Koruma tabakasında farklı ünite ve ünite dizilimlerinin etkisi araştırılırken, gözenekli ortam makro modelleme yaklaşımının yanı sıra gözenekli ortam mikro model yaklaşımı kullanılacaktır. Bu yaklaşımda, dalgakıran kesitinde kullanılan üniteler doğrudan sayısal hesaplama alanına yerleştirilerek, üç boyutlu benzetim çalışmaları yapılmaktadır. Mikro model benzetim çalışmalarının sayısal ortamda kararlı bir şekilde yürütebilmek için batık sınır metoduna dayanan ve HORONS denklemlerini çözen bir sayısal yöntem kullanılacaktır. Sayısal benzetim çalışmalarının ilk aşamasında gerçekleştirilecek olan gözenekli ortam makro modelleme çalışmaları ile mikro modelleme yaklaşımı bu aşamada ekonomi ve doğruluk kriterleri ile kıyaslanarak kapsamlı bir karşılaştırma yapılacaktır. Bu aşamalar başarıyla tamamlandığında hem dalga aşmasını hem de kronman duvarlara etkiyen kuvvetleri farklı ünite tipleri ve dizilimleri için fiziksel model deneylerine uyumlu bir şekilde hesaplayabilen bir sayısal model elde edilmiş olacaktır. Projenin sonraki adımında ise geliştirilen bu sayısal model aracılığı ile fiziksel modelleme çalışmalarında incelenmemiş koşullar ve dalga aşma tipi enerji dönüştürücüler için benzetim çalışmaları yapılacaktır. Projenin son aşamasında ise kronman duvarı tasarımlarında, farklı koruma tabakası üniteleri kullanmanın ve pürüzlülük değerlerini ve taş dizilimlerini değiştirmenin tasarımda yarattığı belirsizlikler araştırılacaktır. Proje kapsamında yapılacak çalışmalar ile literatürdeki önemli bir boşluğun kapatılması ve elde edilen verilerin ülkemizde bağlayıcılığı bulunan teknik şartnamelerin yeni sürümlerine dahil edilmesi öngörülmektedir. Böylece sektörde faaliyet gösteren resmi ve özel kuruluşların pratik mühendislik çalışmalarına doğrudan katkı sağlanması beklenmektedir.